Πως μπορεί το νερό στα βουνά να προσφέρει ένα ανάχωμα σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ζεστός και με απρόβλεπτες βροχοπτώσεις.

 

Τα βουνά είναι κάτι περισσότερο από οικεία χαρακτηριστικά του τοπίου - έχουν εμπνεύσει εδώ και καιρό τους ανθρώπους με την ομορφιά και τη δραματική παρουσία τους. Ωστόσο, πέρα από την πολιτιστική τους σημασία, τα βουνά διαδραματίζουν έναν πολύ πιο πρακτικό ρόλο: λειτουργούν ως πύργοι νερού της φύσης, αποθηκεύοντας και απελευθερώνοντας νερό που συντηρεί δισεκατομμύρια ανθρώπους και αμέτρητα οικοσυστήματα κατάντη. Καθώς το κλίμα θερμαίνεται, πώς θα επηρεαστεί αυτός ο κρίσιμος ρόλος;

Πώς αποθηκεύουν και απελευθερώνουν νερό τα βουνά;

Τα βουνά λαμβάνουν σημαντικές βροχοπτώσεις, αποθηκεύοντας μεγάλες ποσότητες νερού υψηλής ποιότητας σε λίμνες, δεξαμενές και καλύμματα χιονιού. Το αποθηκευμένο νερό απελευθερώνεται αργά μέσω φυσικών διεργασιών όπως το λιώσιμο του χιονιού ή μέσω πηγών, καθιστώντας ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων.

Όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν και οι βροχοπτώσεις γίνονται λιγότερο συχνές, αυτό το αποθηκευμένο νερό βοηθά στη διατήρηση των ποταμών, των οικολογικών οικοτόπων και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων κατάντη. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τη διαθεσιμότητα νερού σε όλο τον κόσμο και καθιστά αυτή την απελευθέρωση νερού από τα βουνά λιγότερο αξιόπιστη.

"Κρυμμένο" νερό

Ενώ η αποθήκευση επιφανειακών υδάτων σε λίμνες και καλύμματα χιονιού είναι καλά κατανοητή, πρόσφατες έρευνες υπογραμμίζουν την παραβλεφθείσα σημασία του νερού που «κρύβεται» μέσα σε ένα βουνό και αποθηκεύεται σε υδροφόρους ορίζοντες ή υπόγειες δεξαμενές.

Πρόσφατες μελέτες πεδίου έχουν αποκαλύψει ότι οι σπασμένοι βραχώδεις σχηματισμοί, ακόμη και εκείνοι με χαμηλή διαπερατότητα, μπορούν να φιλοξενήσουν σημαντικούς όγκους νερού κατά τη διάρκεια υγρών περιόδων. Αυτό το εύρημα αμφισβητεί την προηγούμενη υπόθεση ότι οι ροές και η αποθήκευση νερού περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό σε περιοχές κοντά στην επιφάνεια και διαδραματίζουν ελάχιστο ρόλο στον υδρολογικό κύκλο.

Αλλά ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος τέτοιων κρυφών διαδικασιών σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ζεστός και ξηρός;

Μια νέα κοινή μελέτη από το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) και το Πανεπιστήμιο του Τρέντο ρίχνει φως στο πώς ένα θερμότερο, ξηρότερο κλίμα θα μπορούσε να διαταράξει την ικανότητα των βουνών να αποθηκεύουν και να απελευθερώνουν νερό.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό ανοικτής πρόσβασης "Water Resource Research", επικεντρώνεται ειδικά στο ρόλο των υπόγειων ροών νερού σε ορεινά περιβάλλοντα. Ο στόχος ήταν να κατανοήσουμε πώς τα χαρακτηριστικά των βουνών - όπως το μέγεθος, η διαπερατότητα κάτω από την επιφάνεια και τα πρότυπα βροχόπτωσης - επηρεάζουν σημαντικές πτυχές του υδρολογικού κύκλου και την ποσότητα και την ποιότητα του νερού που μπορεί να αποθηκεύσει ένα βουνό.

 

Ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες για υπόγεια αποθήκευση νερού;

Η μελέτη του ΚΚΕρ επισημαίνει τον χρόνο που περνά το νερό στο υπέδαφος ως κρίσιμη πτυχή, καθώς επηρεάζει την αραίωση του νερού, την ανάμειξη από διάφορες πηγές, τις χημικές και μικροβιακές αντιδράσεις του, τις οξειδοαναγωγικές συνθήκες και τη μεταφορά και διανομή ρύπων. Και ενώ οι μεγαλύτεροι χρόνοι ταξιδιού δεν είναι πάντα καλύτεροι για την ποιότητα του νερού, είναι απαραίτητοι για την επίτευξη μεγάλων όγκων νερού σε υπόγεια αποθήκευση.

Ο όγκος του νερού που αποθηκεύεται υπόγεια είναι επίσης σημαντικός για την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας του κύκλου του νερού κατά τη διάρκεια ξηρασιών, καθώς ένας μεγαλύτερος όγκος θα επέτρεπε την καλύτερη συντήρηση των ποταμών και των οικοσυστημάτων κατάντη.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ο τρόπος με τον οποίο το νερό της βροχής διαχωρίζεται μεταξύ των ροών στην επιφάνεια και των ροών σε βαθιά πετρώματα έχει άμεση επίδραση στον τρόπο με τον οποίο το τοπίο ανταποκρίνεται στις βροχοπτώσεις, με την κατανομή των ομβρίων υδάτων μεταξύ της επιφάνειας και του υπεδάφους να επηρεάζει τους κινδύνους πλημμύρας ή την ικανότητα αποθήκευσης νερού.

Τέλος, η μελέτη υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο του μόνιμα ενεργού δικτύου ποταμών στην αξιολόγηση των περιοχών όπου τα ποτάμια και τα ρέματα έχουν αρκετό ρέον νερό για να υποστηρίξουν οικοτόπους και οικοσυστήματα.

 

Τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Λειτουργώντας ως φυσικοί πύργοι νερού, τα βουνά θα μπορούσαν να προσφέρουν ένα ανάχωμα κατά της ξηρασίας, να διατηρήσουν τα οικοσυστήματα και να παρέχουν γλυκό νερό για δισεκατομμύρια κατάντη. Αυτές οι νέες ιδέες θα μπορούσαν να βοηθήσουν να απαντηθεί το ερώτημα εάν οι υδάτινοι πόροι που βρίσκονται μέσα στα βουνά μπορούν να είναι χρήσιμοι σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος όσον αφορά το κλίμα.

Η έρευνα των επιστημόνων του ΚΚΕρ μας βοηθά να κατανοήσουμε την κρυφή δυναμική των υπόγειων ροών των υδάτων και να εντοπίσουμε τις περιοχές όπου η διαθεσιμότητα νερού είναι πιο ευαίσθητη και ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή. Τα αποτελέσματα της μελέτης θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τις κοινότητες να αποκτήσουν τη γνώση για την καλύτερη διαχείριση αυτού του κρυμμένου νερού και τη βελτίωση της προγνωστικής μοντελοποίησης για περιβαλλοντικά και κλιματικά συστήματα.

Εττικέτες:
περιβάλλον