Για την έρευνα και την καινοτομία με σκοπό τη στήριξη της μετάβασης σε ένα πράσινο, ψηφιακό και ανθεκτικό μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το δεύτερο στρατηγικό σχέδιο για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη». Το σχέδιο, που ανακοινώθηκε κατά τις εμβληματικές Ημέρες Έρευνας και Καινοτομίας, καθορίζει τρεις βασικούς στρατηγικούς προσανατολισμούς για τη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας από την ΕΕ για τα τρία τελευταία έτη του προγράμματος (2025-2027):
▪ Πράσινη μετάβαση
▪ Ψηφιακή μετάβαση
▪ Μια πιο ανθεκτική, ανταγωνιστική, χωρίς αποκλεισμούς και δημοκρατική Ευρώπη.
Οι εν λόγω προσανατολισμοί αποσκοπούν στην αντιμετώπιση βασικών παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, η απώλεια βιοποικιλότητας, η ψηφιακή μετάβαση και η γήρανση του πληθυσμού.
Η ανοικτή στρατηγική αυτονομία και η διασφάλιση του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης στην ανάπτυξη και την εφαρμογή κρίσιμων τεχνολογιών αποτελούν γενικές αρχές που εφαρμόζονται και στους τρεις βασικούς στρατηγικούς προσανατολισμούς.
Το στρατηγικό σχέδιο αυξάνει τη φιλοδοξία του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για τη βιοποικιλότητα και δεσμεύεται να θέσει ως στόχο το 10% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2025-2027 να διατίθεται σε θέματα που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα. Η νέα αυτή δέσμευση συμπληρώνει τους υφιστάμενους στόχους για τις δαπάνες για το κλίμα (35% κατά τη διάρκεια ζωής του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη») και τις κύριες ψηφιακές δραστηριότητες (13 δισ. EUR κατά την ίδια περίοδο).
Το στρατηγικό σχέδιο προσδιορίζει εννέα νέες ευρωπαϊκές συγχρηματοδοτούμενες συμπράξεις και συμπράξεις κοινού προγραμματισμού: Υγεία του εγκεφάλου, δάση και δασοκομία για ένα βιώσιμο μέλλον, καινοτόμα υλικά για την ΕΕ, πρώτες ύλες για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ανθεκτική πολιτιστική κληρονομιά, κοινωνικοί μετασχηματισμοί και ανθεκτικότητα, ηλιακά φωτοβολταϊκά, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα του μέλλοντος και εικονικοί κόσμοι.
Το στρατηγικό σχέδιο παρέχει επίσης επισκόπηση των επιτευγμάτων των αποστολών της ΕΕ κατά τα πρώτα έτη τους. Ως καινοτομία, το σχέδιο σταυλισμού εισάγει τον μηχανισμό για το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους (NEB). Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους είναι ένα πρωτοπόρο κίνημα που φέρνει σε επαφή πολίτες, δήμους, εμπειρογνώμονες, επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ιδρύματα για να ξεφύγουν και να επιτύχουν από κοινού βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς διαβίωση στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Δεδομένου του οριζόντιου χαρακτήρα του ΝΕΒ και του περιεχομένου του σε έρευνα και καινοτομία, το ΝΕΒ θα υλοποιηθεί ως διατομεακό ζήτημα στα προγράμματα εργασίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2025-2027. Αυτή η συνιστώσα έρευνας και καινοτομίας θα συμπληρωθεί από μια συνιστώσα ανάπτυξης που θα υλοποιηθεί μέσω συνεργειών με άλλα προγράμματα της ΕΕ. Από κοινού, οι δύο αυτές συνιστώσες θα αναφέρονται ως «Διευκόλυνση ΝΕΒ».
Το σχέδιο εξετάζει ορισμένα ειδικά ζητήματα, όπως η ισορροπία της έρευνας και της καινοτομίας και η ενσωμάτωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Όσον αφορά το πρώτο, το στρατηγικό σχέδιο δεσμεύεται να παρέχει ισόρροπη στήριξη σε δραστηριότητες με ευρύ φάσμα ωριμότητας και επιπέδων τεχνολογικής ετοιμότητας, που κυμαίνονται από την έρευνα που παράγει γνώση και την έρευνα σε πρώιμο στάδιο έως την καινοτομία έως τις δραστηριότητες επίδειξης και πρώτης εγκατάστασης, όπως σε πρότυπες περιφέρειες, ζωντανά εργαστήρια και φάρους. Δεσμεύεται επίσης να ενισχύσει συνεργατικά ερευνητικά έργα με χαμηλά επίπεδα τεχνολογικής ετοιμότητας και ωριμότητας στο πλαίσιο του πυλώνα ΙΙ.
Η αποτελεσματική ενσωμάτωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών σε όλους τους συνεργατικούς σχηματισμούς, συμπεριλαμβανομένων όλων των αποστολών και εταιρικών σχέσεων, αποτελεί βασική αρχή του προγράμματος. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην επισήμανση συγκεκριμένων θεμάτων και στην αίτηση αξιολόγησης του κοινωνικού τους αντικτύπου. Οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες θα ενσωματωθούν στα σχετικά έργα, από την κατάρτισή τους έως την επιλογή και την αξιολόγησή τους.
Επόμενα βήματα
Οι βασικοί στρατηγικοί προσανατολισμοί είναι οι κατευθυντήριες αρχές για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και θα υλοποιηθούν μέσω των προγραμμάτων εργασίας. Τα προγράμματα εργασίας καθορίζουν τις ευκαιρίες χρηματοδότησης για δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας μέσω θεματικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και θεμάτων.
Το κύριο πρόγραμμα εργασίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για το 2025 θα αναπτυχθεί σύμφωνα με τους προσανατολισμούς του προσφάτως εγκριθέντος στρατηγικού σχεδίου. Τον Απρίλιο του 2024, η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια ευκαιρία υποβολής παρατηρήσεων για το πρόγραμμα εργασίας του 2025, το οποίο θα είναι ανοικτό σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Ιστορικό
Το στρατηγικό σχέδιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2025-2027 βασίζεται σε εκτενή ανάλυση που διενεργήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης ανάλυσης ελλείψεων σχετικά με τα θέματα που λείπουν και τα πιθανά κενά στους τομείς παρέμβασης που προβλέπονται στη νομική βάση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Το στρατηγικό σχέδιο δημιουργήθηκε από κοινού από τις υπηρεσίες της Επιτροπής και σχεδιάστηκε από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες, καθώς και με περισσότερα από 2000 ενδιαφερόμενα μέρη και πολίτες που έχουν συμβάλει σε διάφορα στάδια της διαδικασίας στρατηγικού σχεδιασμού για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», όπως η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα δημόσια διαβούλευση σχετικά με τα ευρωπαϊκά προγράμματα-πλαίσια έρευνας και καινοτομίας.
