Η βιομάζα προέρχεται από οργανικά υλικά της δασοκομίας και της γεωργίας (όπως δέντρα και φυτά), από απόβλητα και κατάλοιπα βιολογικής προέλευσης καθώς και από το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αποβλήτων.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θέρμανση, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και παραγωγή καυσίμων κίνησης.
Η αύξηση της χρήσης βιομάζας στην ΕΕ μπορεί να συμβάλει στη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης, στη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας και στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Η πλειονότητα της βιομάζας που παράγεται από τη γεωργία της ΕΕ προέρχεται με τη μορφή βιοαερίου και πρώτων υλών για την παραγωγή βιοντίζελ και βιοαιθανόλης.
Το βιοαέριο, το βιοντίζελ και η βιοθενάλη είναι οι τρεις κύριες κατηγορίες βιοενέργειας που παρέχονται από τη γεωργία και η καθεμία έχει γνωρίσει δυναμική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.
Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι το βιοντίζελ παράγεται εν μέρει από εισαγόμενα φυτικά έλαια και ελαιούχους σπόρους, ενώ η βιοαιθανόλη παράγεται κυρίως από σιτηρά και ζαχαρότευτλα της ΕΕ. Στην κατηγορία του βιοαερίου που φαίνεται στο παραπάνω γράφημα, περιλαμβάνεται επίσης η παραγωγή σε μικρές δημοτικές μονάδες και το βιοαέριο από μη γεωργικά βιολογικά απόβλητα.
Επιπλέον, τα πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου παρέχουν στερεή βιομάζα, ενώ η γεωργία παρέχει επίσης υποπροϊόντα και υπολείμματα (όπως άχυρο) που χρησιμοποιούνται για βιοθερμότητα και βιοενέργεια.
Επιπλέον, οι ειδικές ενεργειακές καλλιέργειες, όπως τα πολυετή αγρωστώδη και η δασοκομία και τα πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου, παρέχουν μη εδώδιμη κυτταρινούχα και λιγνοκυτταρινούχα βιομάζα. Οι σημερινές φυτείες εξακολουθούν να είναι πολύ περιορισμένες, με εξαίρεση τη Σκανδιναβία και σε κάποιο βαθμό την Ιταλία. Για διάφορους λόγους, η καλλιέργεια ειδικών ενεργειακών καλλιεργειών αναμένεται να επεκταθεί.
Τα αγρωστώδη βιομάζας, η δασοκομία μικρού περίτροπου χρόνου και τα πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου έχουν υψηλές ενεργειακές αποδόσεις – περίπου τρεις φορές μεγαλύτερες από εκείνες των παραδοσιακών ενεργειακών καλλιεργειών. Συνεπάγονται χαμηλότερη περιβαλλοντική πίεση και μπορούν να αρδεύονται με λύματα.
Οι οδοί που σχετίζονται με τη θερμότητα και την ηλεκτρική ενέργεια αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία και αναμένεται σταδιακή μετάβαση από βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς (που βασίζονται σε καλλιέργειες τροφίμων) σε βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς (που δεν βασίζονται σε τρόφιμα). Οι εξελίξεις αυτές θα πρέπει να ευνοούν όλο και περισσότερο τα πολυετή αγρωστώδη, τη δασοκομία μικρού περίτροπου χρόνου και τα πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου έναντι των παραδοσιακών καλλιεργειών.
Η παραγωγή γεωργικής βιομάζας στην ΕΕ, είτε χρησιμοποιείται για τρόφιμα, ζωοτροφές, υλικά ή ενέργεια, πρέπει να πληροί μια σειρά κανονιστικών περιβαλλοντικών κανόνων σχετικά με την ποιότητα των υδάτων, του εδάφους και του αέρα.
Επιπλέον, οι γεωργοί που λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις πρέπει να συμμορφώνονται με τις γεωργικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις και πρότυπα που καθορίζονται στο πλαίσιο του συστήματος πολλαπλής συμμόρφωσης.
