Το Συμβούλιο ενέκρινε σε πρώτη ανάγνωση τη θέση του σχετικά με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, τερματίζοντας τη διαδικασία έγκρισης και κατοχυρώνοντας νομοθετικά τον στόχο μιας κλιματικά ουδέτερης ΕΕ έως το 2050.
Η κίνηση αυτή αποτελεί συνέχεια της πολιτικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 21 Απριλίου και της έγκρισης της θέσης του Κοινοβουλίου σε πρώτη ανάγνωση στις 24 Ιουνίου.
Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα θέτει έναν δεσμευτικό στόχο της ΕΕ για το κλίμα όσον αφορά τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (εκπομπές μετά την αφαίρεση των απορροφήσεων) κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Η ΕΕ θα επιδιώξει επίσης να επιτύχει μεγαλύτερο όγκο καθαρών καταβοθρών άνθρακα έως το 2030.
Ο κανονισμός θεσπίζει ευρωπαϊκή επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή, η οποία θα παρέχει ανεξάρτητες επιστημονικές συμβουλές και θα υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με τα μέτρα της ΕΕ για το κλίμα. Προβλέπει τον καθορισμό ενδιάμεσου στόχου για το κλίμα για το 2040 κατά τα επόμενα έτη.
Μια παγκόσμια πρόκληση
Οι μεταβολές στο κλίμα του πλανήτη μετασχηματίζουν τον κόσμο. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες κατεγράφησαν 18 από τα θερμότερα έτη από τότε που τηρούνται αρχεία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι δασικές πυρκαγιές, οι καύσωνες και οι πλημμύρες, γίνονται όλο και συχνότερα τόσο στην Ευρώπη όσο και αλλού.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι χωρίς επείγουσα δράση, η θερμοκρασία του πλανήτη είναι πιθανόν να αυξηθεί πάνω από 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα ως το 2060 και η αύξηση θα μπορούσε να φτάσει ακόμη και τους 5°C ως το τέλος του αιώνα.
Μια τέτοια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη θα έχει καταστροφικό αντίκτυπο στη φύση, επιφέροντας ανεπίστρεπτες αλλαγές σε πολλά οικοσυστήματα και επακόλουθη απώλεια βιοποικιλότητας. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και τα εντεινόμενα καιρικά φαινόμενα θα οδηγήσουν επίσης σε τεράστιο κόστος για την οικονομία της ΕΕ και θα υπονομεύσουν την ικανότητα των χωρών να παράγουν τρόφιμα.
Η αντίδραση της ΕΕ στην κλιματική αλλαγή: στόχοι και νομοθεσία
Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030
Η ΕΕ έχει θεσπίσει φιλόδοξη νομοθεσία σε πολλούς τομείς πολιτικής με σκοπό να υλοποιήσει τις διεθνείς της δεσμεύσεις ως προς την κλιματική αλλαγή. Οι χώρες της ΕΕ έχουν θέσει δεσμευτικούς στόχους εκπομπών για βασικούς τομείς της οικονομίας με στόχο τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Το 2017 η ΕΕ είχε ήδη μειώσει τις εκπομπές της κατά σχεδόν 22% σε σύγκριση με το 1990, φτάνοντας στον στόχο της για τη μείωση των εκπομπών έως το 2020 τρία χρόνια νωρίτερα.
Τον Δεκέμβριο του 2020, δεδομένης της δέσμευσης της ΕΕ να αυξήσει τη φιλοδοξία της για το κλίμα κατά τα οριζόμενα στη συμφωνία των Παρισίων, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν δεσμευτικό ενωσιακό στόχο για καθαρή εσωτερική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990 — σημαντικά περισσότερο σε σχέση με τον προηγούμενο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 40% έως το 2030.
Τον Απρίλιο του 2021, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, το οποίο αποσκοπεί στο να κατοχυρωθεί νομοθετικά ο στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030. Η συμφωνία εγκρίθηκε από τους υπουργούς της ΕΕ τον Ιούνιο του 2021.
Αυτή η αυξημένη φιλοδοξία για το κλίμα θα απαιτήσει τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας της ΕΕ, αλλά παράλληλα:
- θα δώσει ώθηση στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη
- θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας
- θα αποφέρει οφέλη ως προς την υγεία και το περιβάλλον στους πολίτες της ΕΕ
- θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της ΕΕ χάρη στην προώθηση της καινοτομίας στις πράσινες τεχνολογίες
Μακροπρόθεσμη προοπτική: μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ έως το 2050
Ακριβώς έναν χρόνο πριν από τον καθορισμό του νέου στόχου μείωσης των εκπομπών, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν τον στόχο μιας κλιματικά ουδέτερης ΕΕ έως το 2050 κατά τη διάρκεια συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτό σημαίνει ότι, μέχρι το 2050, η ΕΕ θα μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα βρει τρόπους να αντισταθμίσει τις εναπομένουσες και αναπόφευκτες εκπομπές. Η επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών θα ωφελήσει τους ανθρώπους και το περιβάλλον και θα περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Στα συμπεράσματά του του Δεκεμβρίου 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα θα προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για:
- την οικονομική ανάπτυξη
- τις αγορές
- τις θέσεις εργασίας
- τις τεχνολογικές εξελίξεις
Οι ηγέτες της ΕΕ αναγνώρισαν επίσης την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο που θα διασφαλίζει ότι η μετάβαση είναι οικονομικά αποδοτική, καθώς και κοινωνικά ισορροπημένη και δίκαιη. Ο νέος Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα εξασφαλίσει την παροχή εξειδικευμένης στήριξης σε περιφέρειες και τομείς που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις κατά την κλιματική μετάβαση.
Οι ηγέτες τόνισαν ότι η δράση για το κλίμα θα πρέπει να ενσωματωθεί σε όλους τους τομείς πολιτικής, επαναλαμβάνοντας ότι η ΕΕ είναι αποφασισμένη να κάνει πράξη τις δεσμεύσεις της. Υπογράμμισαν ότι απαιτούνται σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις για να τεθεί η ΕΕ σε τροχιά μετάβασης και ότι, στο πλαίσιο αυτό, ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ θα συμβάλει σημαντικά στη δράση για το κλίμα.
Σύμφωνα με τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 που συμφωνήθηκε πρόσφατα και το μέσο ανάκαμψης Next Generation EU, τουλάχιστον το 30% των συνολικών δαπανών θα πρέπει να στοχεύει σε έργα που σχετίζονται με το κλίμα.
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: μετουσίωση του στόχου σε δράση
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία παρέχει το σχέδιο στρατηγικής και τον χάρτη πορείας για την υλοποίηση των κλιματικών φιλοδοξιών της ΕΕ. Αναγνωρίζει την ανάγκη να διαδραματίσουν ρόλο όλες οι δράσεις και οι πολιτικές της ΕΕ στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και δίνει έναν χάρτη πορείας για νομοθετικές και μη νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει αυτόν τον στόχο. Οι δράσεις αυτές αφορούν τομείς όπως η βιομηχανία, οι μεταφορές και η κινητικότητα, η ενέργεια και ο χρηματοπιστωτικός κλάδος.
Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θα μετατρέψει τις πολιτικές δεσμεύσεις της ΕΕ για το κλίμα σε νομική υποχρέωση. Πρόκειται για νομοθέτημα το οποίο θα καθορίσει το πλαίσιο για τις δράσεις που θα αναληφθούν από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της ώστε να επιτευχθεί η σταδιακή μείωση των εκπομπών και, τελικά, η κλιματική ουδετερότητα στην ΕΕ έως το 2050.
Διαμόρφωση της παγκόσμιας δράσης
Η συλλογική δράση είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας των Παρισίων. Η ΕΕ τάσσεται σθεναρά υπέρ της φιλοδοξίας για το κλίμα τόσο στα διεθνή φόρουμ όσο και στις διμερείς σχέσεις της με τρίτες χώρες.
Μαζί με τα κράτη μέλη της, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός χρηματοδότησης για το κλίμα στον κόσμο. Τα ταμεία της στηρίζουν έργα και δράσεις που σχετίζονται με το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασής τους και την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
