Η τομάτα ή αλλιώς ντομάτα (Solanum lycopersicum) ανήκει στο γένος Solanum και την οικογένεια των Σολανωδών, μαζί με τη πιπεριά και τη μελιτζάνα.
Η παραγωγική ζωή του φυτού είναι μικρή και καλλιεργείται ως ετήσιο. Καλλιεργείται για τους εδώδιμους καρπούς της, οι οποίοι αποτελούν κύριο συστατικό της χωριάτικης σαλάτας. Επίσης, οι καρποί της ντομάτας χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σάλτσας, με σκοπό τη χρήση της στη μαγειρική.
Χαρακτηριστικό των καρπών αποτελεί η ζουμερή, απαλή τους γεύση. Ο καρπός είναι σφαιρικός με χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα, το οποίο οφείλεται στη χρωστική που περιέχει, το λυκοπένιο. Το χρώμα αναπτύσσεται καλύτερα σε θερμοκρασίες μεταξύ 21-22οC.
Το φυτό παρουσιάζει προβλήματα στο χρωματισμό σε περίπτωση που οι θερμοκρασίες υπερβαίνουν τους 24οC ή πέφτουν κάτω από τους 13 οC. Πριν την ωρίμανση, η τομάτα έχει πράσινο χρώμα.
Ανάλογα με το μέρος όπου θα καλλιεργηθεί, η τομάτα διακρίνεται σε δύο κατηγορίες. Στις υπαίθριες τομάτες (ημιαναρριχώμενες) και τις τομάτες θερμοκηπίου (αναρριχώμενες).
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια νέα μέθοδος καλλιέργειας, η υδροπονική καλλιέργεια τομάτας. Το φυτό ευδοκιμεί σε γόνιμο, πλούσιο σε οργανική ουσία και ελαφρύ έδαφος με καλή αποστράγγιση.
Σε περίπτωση καλλιέργειας σε βαθιά εδάφη, κρίνεται αναγκαίο ένα βαθύ όργωμα το προηγούμενο φθινόπωρο (για φύτευση την άνοιξη). Επίσης, για την καταπολέμηση των ζιζανίων χρειάζεται σκάλισμα ή κάλυψη του εδάφους με μαύρο πλαστικό φύλλο.
Καλλιεργητικές Τεχνικές
Πολλαπλασιασμός: Η αναπαραγωγή γίνεται με σπόρο απευθείας στο θερμοκήπιο ή στο σπορείο.
Φύτευση: Σπορά σε σπορείο το Δεκέμβριο για πρώιμες καλλιέργειες έως το Μάρτιο για όψιμες. Τα φυτά χρειάζονται τουλάχιστον δύο μήνες εντός του σπορείου, ώστε να αναπτυχθούν και να είναι έτοιμα για μεταφύτευση (μέγεθος 15-20 εκ.). Τα νεαρά φυτά μεταφυτεύονται στο χωράφι σε διπλές ή μονές γραμμές, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, φωτισμός) με βάθος σποράς 1,5-2 εκ.
Αποστάσεις φύτευσης: Σε διπλές σειρές 45 εκ. σειρά από σειρά και 120 εκ. διπλή σειρά από διπλή σειρά.
Λίπανση: Ενσωμάτωση στους λάκκους φύτευσης οργανικής ουσίας (κομπόστ, χωνεμένη κοπριά) πριν τη μεταφύτευση στον αγρό. Το φυτό χρειάζεται τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για γρήγορη ανάπτυξη και ικανοποιητική παραγωγή. Συνιστάται πρόγραμμα λίπανσης με άζωτο (Ν), κάλιο (Κ), φώσφορο (P), μαγνήσιο (Mg) και θείο (S).
Άρδευση: Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, το φυτό έχει ανάγκη επαρκούς άρδευσης για να μπορέσει να έχει καλή παραγωγή. Το χώμα θα πρέπει να διατηρείται υγρό κατά την περίοδο ανάπτυξης του φυτού. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται τακτικό πότισμα ανά δύο ημέρες με καλής ποιότητας νερό, γιατί είναι ευαίσθητο στα άλατα. Συνήθως χρησιμοποιείται η μέθοδος της στάγδην άρδευσης.
Κλάδεμα: Κλάδεμα διαμόρφωσης σε δύο συστήματα, το μονοστέλεχο και το διστέλεχο. Για την προστασία της καρποφορίας, οι πλάγιοι βλαστοί που σχηματίζονται στο κεντρικό στέλεχος, θα πρέπει να αφαιρούνται.
Στήριξη: Η υποστύλωση είναι εξαιρετικά σημαντική για τη τομάτα, καθώς συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη του φυτού και των καρπών. Επίσης, διευκολύνει το κλάδεμα και βοηθάει στη συλλογή των καρπών. Συνήθως γίνεται με τη χρήση ξύλινων πασσάλων (υπαίθρια καλλιέργεια) ή σπάγκου (σε θερμοκήπιο με οριζόντιο σύρμα). Οι αυτοκλαδευόμενες τομάτες δεν χρειάζονται στήριξη.
Συγκομιδή: Η συλλογή των καρπών γίνεται όταν αρχίσει να αλλάζει το χρώμα τους, από πράσινο σε κόκκινο. Οι καρποί συλλέγονται με το χέρι ή μηχανικά σε περίπτωση που προορίζονται για επεξεργασία, καθώς πρέπει να φέρουν τον κάλυκα και μέρος του ποδίσκου. Η συγκομιδή γίνεται κυρίως τις πρωινές ώρες, 2 με 3 φορές την εβδομάδα ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν.
Απόδοση: Μέση απόδοση 3-4 τόνους ανά στρέμμα.
