Στην Ελλάδα, η πτηνοτροφία θεωρείται ως ένας από τους πιο δυναμικούς κλάδους της αγροτικής οικονομίας.
Από τα διάφορα εκτρεφόμενα είδη (γαλοπούλες, περιστέρια, κλπ.), τη μεγαλύτερη οικονομική αξία έχουν οι όρνιθες. Έτσι, ο όρος ‘Πτηνοτροφία’ ταυτίζεται πλέον με τον όρο ‘Ορνιθοτροφία’.
Ο σκοπός της εκτροφής είναι η παραγωγή βρώσιμων αυγών ή κρέατος. Υπολογίζεται ότι οι πτηνοτροφικές επιχειρήσεις στη χώρα μας παράγουν ετησίως περίπου 120 εκ. κοτόπουλα και 1,5 δις αυγά. Πέραν από τις οργανωμένες επιχειρήσεις, υπάρχουν πολλά ακόμα ερασιτεχνικά εκτροφεία, σε όλη σχεδόν τη χώρα, κυρίως για την κάλυψη των αναγκών της οικογένειας ή για διάθεση των αυγών στο εμπόριο.
Σε όλες τις εγκαταστάσεις εκτροφής πουλερικών, θα πρέπει να τηρούνται τα πρότυπα προστασίας των ζώων σε εκτροφεία:
▪ Ελευθερία κινήσεων των ζώων εντός του εκτροφείου.
▪ Επαρκής χώρος για τις φυσιολογικές τους ανάγκες (πχ βόσκηση).
▪ Εξασφάλιση κατάλληλης θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού. Κατά την παραλαβή των νεοσσών η θερμοκρασία του θαλάμου είναι 32-33 οC, ενώ σταδιακά μειώνεται έως τους 19-21 οC (4η εβδομάδα). Η σχετική υγρασία κυμαίνεται στο 40-60 % τις πρώτες μέρες και αυξάνεται μετά την 4η εβδομάδα στο 50-70 %. Η στρωμνή αποτελεί ρυθμιστή της σχετικής υγρασίας.
▪ Ο εξοπλισμός και τα υλικά με τα οποία έρχονται σε επαφή τα ζώα δε πρέπει να είναι επιβλαβή για αυτά.
Συστήματα εκτροφής
Υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες συστημάτων εκτροφής ορνίθων:
Εκτροφή ωοπαραγωγών ορνίθων
Η εκτροφή ορνίθων με σκοπό τη παραγωγή και αξιοποίηση των αυγών, πραγματοποιείται με εξειδικευμένο ζωικό υλικό (συστηματική γενετική επιλογή ή διασταυρώσεις) που έχει την ικανότητα παραγωγής μεγάλου αριθμού αυγών. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται υβρίδια ωοπαραγωγής (Hisex, Hy-Line) και η διάρκεια εκτροφής τους είναι 80 με 110 εβδομάδες. Η μέγιστη απόδοση αυγών στις 80 εβδομάδες είναι περίπου 350 αυγά. Η εκτροφή τους μπορεί να γίνει σε ειδικά διαμορφωμένα κλουβιά ή εξ’ ολοκλήρου σε στρωμνή ή σε συνδυασμό με ορνιθώνες.
Εκτροφή κρεοπαραγωγών ορνίθων
Η εκτροφή των κρεοπαραγωγών ορνίθων, γνωστών και ως broilers, γίνεται με εξειδικευμένο ζωικό υλικό (συστηματική γενετική επιλογή ή διασταυρώσεις). Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται υβρίδια κρεοπαραγωγής (Ross, Cobb, Hybro, κλπ.) και η διάρκεια εκτροφής τους είναι 42 με 45 ημέρες. Το ιδανικό σωματικό βάρος για σφαγή είναι μεταξύ 2,3 και 2,7 κιλά.
Ο θάλαμος θα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα πριν την εγκατάσταση των πτηνών στο εκτροφείο:
▪ Καθαρισμός και απολύμανση.
▪ Εντομοκτονία-μυοκτονία.
▪ Τοποθέτηση στρωμνής.
Έλεγχος εξοπλισμού (ταΐστρες, ποτίστρες, θερμόμετρα, κλπ.). Ο θάλαμος θα πρέπει να θερμανθεί τουλάχιστον 24 ώρες πριν την άφιξη των νεοσσών και να είναι επαρκής σε εξοπλισμό και τροφή.
Εναλλακτικά συστήματα εκτροφής
Πρόκειται για συστήματα εκτροφής ωοπαραγωγών ορνίθων, στα οποία η διατροφή τους βασίζεται κατά κύριο λόγο στη βόσκηση τους σε φυσικούς ή τεχνητούς λειμώνες. Οι όρνιθες βόσκουν σε ειδικό βοσκότοπο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τη νύχτα στεγάζονται σε κατάλληλα διαμορφωμένους ορνιθώνες, για προστασία από φυσικούς εχθρούς, για ξεκούραση ή για γέννηση αυγών. Παράδειγμα εναλλακτικού συστήματος εκτροφής αποτελεί η συστηματική εκτροφή πουλερικών ελευθέρας βοσκής.
Διατροφή
Οι όρνιθες θεωρούνται παμφάγα ζώα. Ωστόσο, λόγω του ιδιαίτερου πεπτικού τους συστήματος (μικρή χωρητικότητα, γρήγορη διέλευση της τροφής και έλλειψη ουσιαστικής πέψης), η διατροφή τους με σιτηρέσια θεωρείται αναγκαία. Τα σιτηρέσια θα πρέπει να αποτελούνται από ζωοτροφές καλής ποιότητας, μικρού όγκου και να διευκολύνουν την πέψη. Οι ζωοτροφές που καλύπτουν τις συγκεκριμένες ανάγκες του ζώου είναι οι συμπυκνωμένες (δημητριακοί καρποί), οι ανόργανες ζωοτροφές και κατά περίπτωση οι ζωοτροφές ζωικής προέλευσης. Με αυτόν τον τρόπο, το πτηνό εφοδιάζεται με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, καλύπτει τις ενεργειακές του ανάγκες και ταυτόχρονα εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του πεπτικού του συστήματος.
Επιπλέον, εκτός από τη τροφή, τα πτηνά θα πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε νερό για κατά βούληση κατανάλωση. Η παροχή καθαρού και καλής ποιότητας νερού, είναι εξαιρετικής σημασίας. Έτσι, χρησιμοποιούνται εντός του εκτροφείου ποτίστρες, οι οποίες διακρίνονται σε δύο τύπους (ανοικτός και κλειστός τύπος). Οι ανοιχτού τύπου μπορούν να είναι τύπου καμπάνας ή κυπέλλου, ενώ οι κλειστού τύπου έχουν τη μορφή πιπίλας υψηλής ή χαμηλής ροής.
