Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών: Η ενέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής πρόκλησης – και είναι το κλειδί για τη λύση.
Ένα μεγάλο κομμάτι των αερίων του θερμοκηπίου που καλύπτουν τη Γη και παγιδεύουν τη θερμότητα του ήλιου παράγονται μέσω της παραγωγής ενέργειας, με την καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας.
Τα ορυκτά καύσιμα, όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, είναι μακράν ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 75% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σχεδόν το 90% όλων των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η επιστήμη είναι σαφής: για να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι εκπομπές πρέπει να μειωθούν σχεδόν κατά το ήμισυ έως το 2030 και να φτάσουν στο «καθαρό μηδέν» έως το 2050.
Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να τερματίσουμε την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και να επενδύσουμε σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας που είναι καθαρές, προσβάσιμες, οικονομικά προσιτές, βιώσιμες και αξιόπιστες.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - οι οποίες είναι διαθέσιμες σε αφθονία γύρω μας, που παρέχονται από τον ήλιο, τον άνεμο, το νερό, τα απόβλητα και τη θερμότητα από τη Γη - αναπληρώνονται από τη φύση και εκπέμπουν ελάχιστα έως καθόλου αέρια θερμοκηπίου ή ρύπους στον αέρα.
Τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας, αλλά οι καθαρότερες πηγές ενέργειας κερδίζουν έδαφος. Περίπου το 29% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται σήμερα από ανανεώσιμες πηγές.
Ακολουθούν πέντε λόγοι για τους οποίους η επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια είναι ο δρόμος προς έναν υγιή, βιώσιμο πλανήτη σήμερα και για τις επόμενες γενιές, έτσι όπως περιγράφονται από τον ΟΗΕ:
1. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι παντού γύρω μας
Περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες που είναι καθαροί εισαγωγείς ορυκτών καυσίμων - δηλαδή περίπου 6 δισεκατομμύρια άνθρωποι που εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα από άλλες χώρες, γεγονός που τους καθιστά ευάλωτους σε γεωπολιτικά σοκ και κρίσεις.
Αντίθετα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι διαθέσιμες σε όλες τις χώρες και το δυναμικό τους δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως. Ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) εκτιμά ότι το 90% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί και πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2050.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προσφέρουν μια διέξοδο από την εξάρτηση από τις εισαγωγές, επιτρέποντας στις χώρες να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να τις προστατεύσουν από τις απρόβλεπτες διακυμάνσεις των τιμών των ορυκτών καυσίμων, οδηγώντας παράλληλα σε οικονομική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, νέες θέσεις εργασίας και ανακούφιση της φτώχειας.
2. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι φθηνότερες
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι στην πραγματικότητα η φθηνότερη επιλογή ενέργειας στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα. Οι τιμές των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μειώνονται ραγδαία. Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας από ηλιακή ενέργεια μειώθηκε κατά 85% μεταξύ 2010 και 2020. Το κόστος της χερσαίας και υπεράκτιας αιολικής ενέργειας μειώθηκε κατά 56% και 48% αντίστοιχα.
Η πτώση των τιμών καθιστά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πιο ελκυστικές παντού - συμπεριλαμβανομένων των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, από όπου θα προέλθει το μεγαλύτερο μέρος της πρόσθετης ζήτησης για νέα ηλεκτρική ενέργεια. Με την πτώση του κόστους, υπάρχει μια πραγματική ευκαιρία για μεγάλο μέρος της νέας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα χρόνια να παρέχεται από πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Η φθηνή ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές θα μπορούσε να παρέχει το 65% της συνολικής προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο έως το 2030. Θα μπορούσε να απανθρακοποιήσει το 90% του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2050, μειώνοντας μαζικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και συμβάλλοντας στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Αν και το κόστος της ηλιακής και αιολικής ενέργειας αναμένεται να παραμείνει υψηλό, λόγω των γενικά αυξημένων τιμών των εμπορευμάτων και των ναύλων, η ανταγωνιστικότητά τους βελτιώνεται στην πραγματικότητα λόγω των πολύ εντονότερων αυξήσεων στις τιμές του φυσικού αερίου και του άνθρακα, αναφέρει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA).
3. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι υγιέστερες
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου το 99% των ανθρώπων στον κόσμο αναπνέουν αέρα που υπερβαίνει τα όρια ποιότητας του αέρα και απειλεί την υγεία τους και περισσότεροι από 13 εκατομμύρια θάνατοι σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο οφείλονται σε περιβαλλοντικά αίτια που μπορούν να αποφευχθούν, συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Τα ανθυγιεινά επίπεδα λεπτών σωματιδίων και διοξειδίου του αζώτου προέρχονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. Το 2018, η ατμοσφαιρική ρύπανση από ορυκτά καύσιμα προκάλεσε 2,9 τρισεκατομμύρια δολάρια σε υγειονομικό και οικονομικό κόστος, περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα.
Η μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, συμβάλλει έτσι στην αντιμετώπιση όχι μόνο της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της υγείας.
4. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δημιουργούν θέσεις εργασίας
Κάθε δολάριο επένδυσης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δημιουργεί τρεις φορές περισσότερες θέσεις εργασίας από ό, τι στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Ο IEA εκτιμά ότι η μετάβαση προς καθαρές μηδενικές εκπομπές θα οδηγήσει σε συνολική αύξηση των θέσεων εργασίας στον ενεργειακό τομέα: ενώ περίπου 5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων θα μπορούσαν να χαθούν έως το 2030, εκτιμάται ότι θα δημιουργηθούν 14 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας στην καθαρή ενέργεια, με αποτέλεσμα καθαρό κέρδος 9 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.
Επιπλέον, οι βιομηχανίες που συνδέονται με την ενέργεια θα απαιτήσουν επιπλέον 16 εκατομμύρια εργαζομένους, για παράδειγμα να αναλάβουν νέους ρόλους στην κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων και συσκευών υψηλής απόδοσης ή σε καινοτόμες τεχνολογίες όπως το υδρογόνο. Αυτό σημαίνει ότι συνολικά περισσότερες από 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, απόδοσης και χαμηλών εκπομπών έως το 2030.
Η διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης, τοποθετώντας τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ανθρώπων στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης, θα είναι υψίστης σημασίας για να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο.
5. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν οικονομικό νόημα
Περίπου 7 τρισεκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν για την επιδότηση της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων το 2022, μεταξύ άλλων μέσω ρητών επιδοτήσεων, φορολογικών ελαφρύνσεων και ζημιών στην υγεία και το περιβάλλον που δεν τιμολογήθηκαν στο κόστος των ορυκτών καυσίμων.
Συγκριτικά, περίπου 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως πρέπει να επενδύονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι το 2030 - συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε τεχνολογία και υποδομές - για να μας επιτρέψουν να φτάσουμε σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Το αρχικό κόστος μπορεί να είναι τρομακτικό για πολλές χώρες με περιορισμένους πόρους και πολλές θα χρειαστούν οικονομική και τεχνική υποστήριξη για να πραγματοποιήσουν τη μετάβαση. Αλλά οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αποδώσουν. Μόνο η μείωση της ρύπανσης και των κλιματικών επιπτώσεων θα μπορούσε να εξοικονομήσει στον κόσμο έως και 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030.
Επιπλέον, οι αποδοτικές και αξιόπιστες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορούν να δημιουργήσουν ένα σύστημα λιγότερο επιρρεπές σε κλυδωνισμούς της αγοράς και να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα και την ενεργειακή ασφάλεια μέσω της διαφοροποίησης των επιλογών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
