Οι επενδύσεις στη φύση αποδίδουν: το φυσικό κεφάλαιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης στην ΕΕ, τόσο ως άμεσο αποτέλεσμα όσο και μέσω δευτερογενών επιπτώσεων από τη μία περιφέρεια στη γειτονική.
Το φυσικό κεφάλαιο, το οποίο ενσωματώνει φυσικούς πόρους και περιουσιακά στοιχεία του οικοσυστήματος, είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας, ιδίως σε περιοχές που εξαρτώνται από τομείς που χρησιμοποιούν κυρίως φυσικούς πόρους.
Μια πρόσφατη μελέτη του ΚΚΕρ εκτίμησε τη συμβολή του φυσικού κεφαλαίου στην οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών της ΕΕ σε επίπεδο NUTS2, μια ταξινόμηση που χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η αύξηση του φυσικού κεφαλαίου κατά 10% οδηγεί σε αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας κατά 0,7%, με το 0,4% να αποδίδεται σε άμεσες επιπτώσεις και το 0,3% σε οφέλη από γειτονικές περιοχές.
Με άλλα λόγια, η αύξηση κατά 10% της μέσης ετήσιας αξίας του φυσικού κεφαλαίου κατά την εξεταζόμενη περίοδο (δηλ. 9,3 δισεκατομμύρια ευρώ), όπως προβλέπεται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2014-2020, θα οδηγούσε σε αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στις περιφέρειες της ΕΕ κατά 71,4 δισεκατομμύρια ευρώ (0,7% των 10,195 δισεκατομμυρίων ευρώ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμβολή του φυσικού κεφαλαίου στην οικονομική ανάπτυξη ποικίλλει μεταξύ των περιφερειών. Οι επενδύσεις σε περιφέρειες με υψηλότερες συνεισφορές φυσικού κεφαλαίου μπορούν να αποφέρουν μεγαλύτερες αποδόσεις, καθώς τόσο η ίδια η περιοχή όσο και οι γείτονές της βιώνουν οικονομική ανάπτυξη. Αυτό, με τη σειρά του, ενισχύει την περιφερειακή συνοχή και ενισχύει τον οικονομικό αντίκτυπο σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Οι περιφέρειες όπου οι συνεισφορές φυσικού κεφαλαίου είναι χαμηλότερες ενδέχεται να απαιτούν πιο στοχευμένες παρεμβάσεις για την απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού τους.
Η πράσινη σκίαση υποδεικνύει τις περιφέρειες NUTS 2 της ΕΕ όπου οι άμεσες και δευτερογενείς επιπτώσεις του φυσικού κεφαλαίου στην οικονομική ανάπτυξη υπερβαίνουν τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι περιφέρειες που σημειώνονται με κόκκινο χρώμα έχουν χαμηλότερες επιπτώσεις στο φυσικό κεφάλαιο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Τα στοιχεία αφορούν την περίοδο 2006-2018.
Πηγή: Εκτιμήσεις του ΚΚΕρ
Με άλλα λόγια, η προστασία της βιοποικιλότητας και η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων μπορούν να συμβάλουν στην απελευθέρωση του δυναμικού φυσικού κεφαλαίου σε περιφέρειες που υστερούν και να στηρίξουν την πολιτική συνοχής της ΕΕ που αποσκοπεί στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων.
Τα ευρήματα της μελέτης προέρχονται από ερευνητικές εργασίες στο πλαίσιο του έργου Integrated Natural Capital Accounting (INCA) και δημοσιεύονται στην έκθεση Natural capital and regional growth: Insights from the European Union. Η ανάλυση θα τροφοδοτήσει την επόμενη περίοδο προγραμματισμού (2028-2034) της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.
Ενσωμάτωση του φυσικού κεφαλαίου στα μοντέλα ανάπτυξης
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, είναι επιτακτική ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η οικονομική ανάπτυξη σε περιφερειακό επίπεδο δεν θα αποβεί εις βάρος της φύσης. Τα παραδοσιακά μοντέλα ανάπτυξης συχνά αγνοούν τη συμβολή των φυσικών πόρων και περιουσιακών στοιχείων, με αποτέλεσμα την ελλιπή κατανόηση των οικονομικών επιδόσεων.
Η ενσωμάτωση του φυσικού κεφαλαίου στα μοντέλα ανάπτυξης παρέχει μια πιο ολοκληρωμένη προοπτική, η οποία βοηθά στην αναγνώριση της σημασίας των οικοσυστημάτων για την παροχή κρίσιμων υπηρεσιών, όπως η επικονίαση, η συγκράτηση του εδάφους και η δέσμευση του άνθρακα. Η αναγνώριση αυτή οδηγεί σε στροφή προς πιο περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές πρακτικές και χάραξη πολιτικής, ιδίως στο πλαίσιο των στόχων της πράσινης μετάβασης.
