Μελέτη, η οποία συντονίζεται από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Αξιολόγησης για την ΚΓΠ, παρέχει ένα ουσιαστικό πρώτο βήμα για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο ο γεωργικός τομέας μπορεί να στηρίξει τις φιλοδοξίες της ΕΕ για το κλίμα.
Η έκθεση «Κατά προσέγγιση εκτίμηση του δυναμικού μετριασμού της κλιματικής αλλαγής των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ (ΕΕ-27) κατά την περίοδο 2023-2027» διερευνά τον τρόπο με τον οποίο τα 28 στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ (ΕΣΧ) σε ολόκληρη την ΕΕ-27 θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και στην αύξηση των απορροφήσεων άνθρακα.
Η μελέτη αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια ποσοτικού προσδιορισμού του τρόπου με τον οποίο τα μέσα των στρατηγικών σχεδίων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα.
Η μελέτη βασίζεται σε δεδομένα σχεδιασμού από τα στρατηγικά σχέδια για την εκτίμηση περιοχών συγκεκριμένων γεωργικών πρακτικών και τη σύνδεσή τους με συντελεστές εκπομπών και αφαίρεσης. Σε αυτή τη βάση, η δυνητική συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και στην ενίσχυση των απορροφήσεων άνθρακα εκτιμάται σε περίπου 35 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO₂ ετησίως.
Οι βασικοί συντελεστές περιλαμβάνουν οικολογικά προγράμματα, περιβαλλοντικές-κλιματικές παρεμβάσεις (ENVCLIM) και τήρηση καλών γεωργικών και περιβαλλοντικών συνθηκών (ΚΓΠΚ), ιδίως όσον αφορά την εδαφοκάλυψη και την αμειψισπορά.
Είναι σημαντικό ότι το εκτιμώμενο δυναμικό μετριασμού αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη δέσμευση άνθρακα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, με το 79% του συνόλου να προέρχεται από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοκομίας (LULUCF). Πρακτικές όπως η καλλιέργεια εδαφοκάλυψης, η βιολογική γεωργία και η διαφοροποίηση διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο.
Εκτός από τις δυνατότητες μετριασμού, εκτιμάται επίσης η δυνατότητα των ΚΓΠΚ και των παρεμβάσεων να συμβάλουν στην προστασία του άνθρακα που αποθηκεύεται στο έδαφος και στα ξυλώδη στοιχεία. Ειδικότερα, μόνο η διατήρηση της βιολογικής γεωργίας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ αυτής της εκτιμώμενης δυνητικής συμβολής στην προστασία του άνθρακα.
Κατανόηση της μεθοδολογίας
Για την παραγωγή αυτών των εκτιμήσεων, η μελέτη ανέπτυξε μια σύνδεση μεταξύ των μέσων της ΚΓΠ και των δυνητικών κλιματικών οφελών τους χρησιμοποιώντας μια συστηματική προσέγγιση πολλαπλών σταδίων:
Εξαγωγή δεδομένων – Συλλέχθηκαν δεδομένα προγραμματισμού από εγκεκριμένα ΕΣΧ, προσδιορίζοντας ποιες παρεμβάσεις και ΚΓΠΚ έχουν δυνητικές επιπτώσεις στο κλίμα.
Χαρτογράφηση πρακτικών – Κάθε παρέμβαση ή ΚΓΠΚ συνδέθηκε με συγκεκριμένες γεωργικές πρακτικές, όπως η καλλιέργεια εδαφοκάλυψης, η αμειψισπορά ή η βιολογική μετατροπή.
Εκτίμηση περιοχής – Υπολογίστηκε η εκτιμώμενη έκταση που εφαρμόζεται σε κάθε πρακτική.
Συντελεστές εκπομπών – Η ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας από το Κοινό Κέντρο Ερευνών παρείχε μέσους συντελεστές εκπομπών ή αφαίρεσης ανά πρακτική, οι οποίοι εφαρμόστηκαν στις εκτιμώμενες περιοχές.
Συγκέντρωση – Τα αποτελέσματα συγκεντρώθηκαν σε επίπεδο παρέμβασης, CSP και ΕΕ για τον προσδιορισμό των συνολικών δυνατοτήτων μετριασμού και προστασίας.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Είναι σημαντικό ότι η μεθοδολογία χρησιμοποιεί παραδοχές και απλουστεύσεις λόγω περιορισμών των διαθέσιμων δεδομένων. Για παράδειγμα, η ανάλυση δεν λαμβάνει πλήρως υπόψη κατά πόσον οι πρακτικές εισήχθησαν ή διατηρήθηκαν πρόσφατα από το παρελθόν, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υπερεκτιμήσεις. Επίσης, αποκλείστηκαν γεωργικές πρακτικές με πιθανές δυσμενείς κλιματικές επιπτώσεις. Από την άλλη, η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψη τη συμβολή άλλων πολιτικών και μέτρων που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη πέραν των ΕΣΧ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Laura Nocentini, συντονίστρια της μελέτης, Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Αξιολόγησης για την ΚΑΠ
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τα εθνικά πορίσματα με λίγα λόγια
Ενώ τα συνολικά αριθμητικά στοιχεία αφορούν ολόκληρη την ΕΕ, η μελέτη επισημαίνει επίσης διαφορές μεταξύ των κρατών μελών:
Η Γερμανία και η Γαλλία παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες μετριασμού λόγω της εκτεταμένης προγραμματισμένης παραγωγής για τη βιολογική γεωργία και τις πρακτικές καλλιέργειας εδαφοκάλυψης. Οι χώρες αυτές συνεισφέρουν μεγάλο μερίδιο στο σύνολο της απορρόφησης άνθρακα σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω της διαχείρισης καλλιεργήσιμων εκτάσεων.
Η Ιρλανδία και η Δανία, οι οποίες έχουν υψηλότερες εκπομπές ζωικού κεφαλαίου, παρουσιάζουν σχετικά περιορισμένες δυνατότητες μετριασμού στην παρούσα έκθεση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψη τις εθνικές πολιτικές που στοχεύουν στο ζωικό κεφάλαιο εκτός των ΕΣΧ, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για σημαντικούς εκπομπούς μέσω της εντερικής ζύμωσης και της διαχείρισης της κοπριάς.
Η Πολωνία και η Ρουμανία έχουν σημαντικές δυνατότητες μετριασμού από την επέκταση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών σε μεγάλες γεωργικές περιοχές. Τα ΕΣΧ τους προωθούν σε μεγάλο βαθμό την αμειψισπορά και την εδαφοκάλυψη, βασικές πρακτικές για τη δέσμευση του άνθρακα με βάση το έδαφος.
Η Ισπανία και η Ιταλία ξεχωρίζουν στην προστασία του άνθρακα μέσω της δασοκομίας και της συντήρησης της βιολογικής γεωργίας. Οι παρεμβάσεις τους INVEST στηρίζουν επίσης τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, ενισχύοντας τη συμβολή τους στον τομέα LULUCF.
Πλαίσιο πολιτικής και μελλοντικές προοπτικές
Όταν εντάσσονται στο πλαίσιο των στόχων της ΕΕ για το κλίμα, οι εκτιμήσεις αυτές αντιπροσωπεύουν το 10% των καθαρών απορροφήσεων άνθρακα που αναφέρονται στις εθνικές απογραφές αερίων του θερμοκηπίου στην κατηγορία LULUCF και το 71% της απαιτούμενης αύξησης της δυναμικότητας καταβόθρας για την επίτευξη του στόχου LULUCF 2030. Όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι εκτιμήσεις αντιπροσωπεύουν το 1,4% των εκπομπών εκτός CO2 που αναφέρονται για τη γεωργία στις εθνικές απογραφές και έως το 32 % της απόστασης από το επίπεδο εκπομπών για τον γεωργικό τομέα που έχει τεθεί ως στόχος το 2030, όπως ορίζεται στο σενάριο συνδυασμού επιπτώσεων της εκτίμησης επιπτώσεων προσαρμογής στον στόχο του 55% βάσει του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών.
Παρά τις θετικές προοπτικές, η έκθεση είναι επιφυλακτική σχετικά με τον πραγματικό αντίκτυπο αυτών των σχεδίων. Αναγνωρίζει ότι τα αποτελέσματα είναι ενδεικτικά, υπόκεινται σε αβεβαιότητες και εξαρτώνται από την απορρόφηση και την προσθετικότητα των γεωργών, ανεξάρτητα από το αν οι υποστηριζόμενες πρακτικές είναι πραγματικά νέες ή εφαρμόζονται ήδη.
Η έκθεση καταλήγει με μια σειρά συστάσεων για τη βελτίωση της αξιοπιστίας των μελλοντικών αξιολογήσεων. Για να ενισχυθεί η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητα της πολιτικής, η έκθεση συνιστά τη βελτίωση των μεθοδολογιών με τη χρήση εθνικών συντελεστών, τη συλλογή καλύτερων δεδομένων σχετικά με την πραγματική απορρόφηση και τη διάκριση των νέων πρακτικών από τις τρέχουσες. Οι βελτιώσεις αυτές θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να ευθυγραμμίσουν τις γεωργικές στρατηγικές τους με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα, προσαρμόζοντάς τις παράλληλα στα τοπικά πλαίσια.
