Επισιτιστική ασφάλεια και ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενισχύει τη δράση της για τους επικονιαστές.
Σήμερα η Επιτροπή παρουσιάζει τη «Νέα συμφωνία για τους επικονιαστές», με στόχο την αντιμετώπιση της ανησυχητικής μείωσης των άγριων εντόμων-επικονιαστών στην Ευρώπη, αναθεωρώντας την πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές του 2018.
Οι πολίτες ζητούν ολοένα και περισσότερο αποφασιστική δράση κατά της απώλειας επικονιαστών, μεταξύ άλλων μέσω της πρόσφατης επιτυχημένης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες». Η ανανεωμένη πρωτοβουλία καθορίζει τις δράσεις που πρέπει να λάβουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη για την αντιστροφή της μείωσης των επικονιαστών έως το 2030, καθώς σήμερα ένα στα τρία είδη μελισσών, πεταλούδων και συρφίδων εξαφανίζεται στην ΕΕ. Συμπληρώνει την πρόταση της Επιτροπής του Ιουνίου 2022 για νομοθετική πράξη για την αποκατάσταση της φύσης και αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Aναστροφή της μείωσης των επικονιαστών έως το 2030
Στο πλαίσιο της αναθεωρημένης πρωτοβουλίας της ΕΕ για τους επικονιαστές καθορίζονται στόχοι για το 2030 και σχετικές δράσεις με βάση τρεις προτεραιότητες. Βασική προτεραιότητα είναι η βελτίωση της διατήρησης των επικονιαστών και η αντιμετώπιση των αιτίων της μείωσής τους. Η προτεραιότητα αυτή θα υλοποιηθεί με:
- Καλύτερη διατήρηση των ειδών και των οικοτόπων — για παράδειγμα η Επιτροπή θα οριστικοποιήσει τα σχέδια διατήρησης των απειλούμενων ειδών επικονιαστών· θα προσδιορίσει τους επικονιαστές που είναι χαρακτηριστικοί των οικοτόπων που προστατεύονται βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους, τους οποίους τα κράτη μέλη θα πρέπει να προστατεύουν· και η Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη, θα καταρτίσει σχέδιο δικτύου οικολογικών διαδρόμων για τους επικονιαστές, ή τα λεγόμενα «Buzz Lines».
- Αποκατάσταση οικοτόπων σε γεωργικά τοπία — ιδίως μέσω μεγαλύτερης στήριξης για φιλική προς τους επικονιαστές γεωργία στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής.
- Μετριασμός των επιπτώσεων της χρήσης φυτοφαρμάκων στους επικονιαστές — για παράδειγμα μέσω νομικών απαιτήσεων για την εφαρμογή ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας ή μέσω πρόσθετων μεθόδων δοκιμών για τον προσδιορισμό της τοξικότητας των φυτοφαρμάκων για τους επικονιαστές, συμπεριλαμβανομένων των υποθανατηφόρων και χρόνιων επιπτώσεων. Δεδομένου ότι η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων αποτελεί βασικό παράγοντα απώλειας επικονιαστών, η μείωση του κινδύνου και της χρήσης φυτοφαρμάκων σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων θα είναι ζωτικής σημασίας.
- Βελτίωση των οικοτόπων επικονιαστών σε αστικές περιοχές.
- Αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχουν στους επικονιαστές η κλιματική αλλαγή, τα χωροκατακτητικά ξένα είδη και άλλες απειλές όπως τα βιοκτόνα ή η φωτορύπανση.
Η πρωτοβουλία θα επικεντρωθεί επίσης στη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τη μείωση των επικονιαστών, τα αίτια και τις συνέπειές της. Οι δράσεις περιλαμβάνουν τη δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης, την υποστήριξη της έρευνας και της αξιολόγησης, για παράδειγμα με τη χαρτογράφηση των βασικών περιοχών επικονιαστών έως το 2025, καθώς και στοχευμένες δράσεις για την προώθηση της ανάπτυξης ικανοτήτων και της διάδοσης της γνώσης.
Τέλος, κινητοποίηση της κοινωνίας και προώθηση του στρατηγικού σχεδιασμού και της συνεργασίας. Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών για τους επικονιαστές. Επιπλέον, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα βοηθήσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να αναλάβουν δράση, για παράδειγμα αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση του κοινού και στηρίζοντας την επιστήμη των πολιτών.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν τις νέες δράσεις και να δεσμευτούν ενεργά για την υλοποίησή τους, σε στενή συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς. Οι νέες δράσεις θα συμπληρώσουν τα επικείμενα εθνικά σχέδια αποκατάστασης (στο πλαίσιο της προτεινόμενης νομοθετικής πράξης για την αποκατάσταση της φύσης), όπου τα κράτη μέλη θα προσδιορίσουν τα μέτρα για την επίτευξη του νομικά δεσμευτικού στόχου της αντιστροφής της μείωσης των πληθυσμών επικονιαστών έως το 2030.
Αργότερα εντός του έτους η Επιτροπή θα απαντήσει στην πρωτοβουλία πολιτών «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες» μέσω ειδικής ανακοίνωσης.
Ιστορικό
Οι επικονιαστές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των υγιών οικοσυστημάτων. Χωρίς αυτούς, πολλά φυτικά είδη θα μειωθούν και εντέλει θα εξαφανιστούν, μαζί με τους οργανισμούς που εξαρτώνται από αυτά, κάτι που θα έχει σοβαρές οικολογικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Δεδομένου ότι περίπου το 80% των καλλιεργειών και των άγριων ανθοφόρων φυτών εξαρτώνται από την επικονίαση των ζώων, η απώλεια επικονιαστών αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη φύση της ΕΕ, την ανθρώπινη ευημερία και την επισιτιστική ασφάλεια, καθώς θέτει σε κίνδυνο τη βιώσιμη μακροπρόθεσμη γεωργική παραγωγή. Το σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο έχει εντείνει περισσότερο την ανάγκη να καταστεί το σύστημα τροφίμων ανθεκτικότερο, μεταξύ άλλων μέσω της προστασίας και της αποκατάστασης των εντόμων επικονίασης.
Η πρωτοβουλία βασίζεται σε διεξοδικές διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και σε θεσμική ανατροφοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Επιτροπή των Περιφερειών και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Επιπλέον, συνάδει με το πρόσφατα εγκριθέν παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ, το οποίο περιλαμβάνει τον παγκόσμιο στόχο μείωσης του κινδύνου από τα φυτοφάρμακα κατά τουλάχιστον 50 % έως το 2030.
