Σημειώθηκε πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων για το 2030, αλλά τα επίπεδα ρύπανσης εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υψηλά.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει πρόσφατα την πρώτη έκθεσή της σχετικά με το πλαίσιο παρακολούθησης και τις προοπτικές μηδενικής ρύπανσης, ορίζοντας τρόπους για καθαρότερο αέρα, νερό και έδαφος.
Η έκθεση της Επιτροπής, μαζί με την αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος σχετικά με το πλαίσιο παρακολούθησης, καταδεικνύουν ότι οι πολιτικές της ΕΕ έχουν συμβάλει στη μείωση τόσο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης όσο και της ρύπανσης από φυτοφάρμακα.
Ωστόσο, σε άλλους τομείς, όπως η ηχορύπανση, η ρύπανση από θρεπτικά στοιχεία ή η παραγωγή αστικών αποβλήτων, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι απαιτείται συνολικά πολύ ισχυρότερη δράση προκειμένου η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους μηδενικής ρύπανσης για το 2030, με τη θέσπιση νέων νόμων κατά της ρύπανσης και την καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων.
Η πρόοδος προς την επίτευξη των έξι στόχων «μηδενικής ρύπανσης» είναι ανομοιογενής. Η ρύπανση από τα φυτοφάρμακα, τα αντιμικροβιακά και τα θαλάσσια απορρίμματα έχει μειωθεί. Δεν έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος όσον αφορά την ηχορύπανση, τη ρύπανση από τα θρεπτικά στοιχεία και τα απόβλητα. Από την άλλη πλευρά, τα συνολικά υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης με τα πρότυπα της ΕΕ για τη ρύπανση του πόσιμου νερού και των υδάτων κολύμβησης (> 99 % και > 93 % αντίστοιχα) είναι ενθαρρυντικά. Για το 2030, μπορούμε να επιτύχουμε τους περισσότερους από τους στόχους εάν καταβάλλουμε πρόσθετες προσπάθειες.
Ωστόσο, τα σημερινά επίπεδα ρύπανσης εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υψηλά: πάνω από το 10% των πρόωρων θανάτων κάθε χρόνο στην ΕΕ εξακολουθούν να σχετίζονται με την περιβαλλοντική ρύπανση. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και στην ηχορύπανση και την έκθεση σε χημικές ουσίες, που πιθανώς να υποτιμώνται. Η ρύπανση βλάπτει επίσης τη βιοποικιλότητα. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, με επίπεδα πρόωρων θανάτων περίπου 5-6% στον Βορρά και 12-14% στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη.
Η Επιτροπή έχει πλέον υλοποιήσει ή έχει σημειώσει πρόοδο στην επίτευξη και των 33 δράσεων που εξαγγέλθηκαν στο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση του 2021. Για να είναι αυτές οι δράσεις αποτελεσματικές, η έκθεση της Επιτροπής ζητεί την ταχεία συμφωνία και έγκριση των νομοθετικών προτάσεων, καθώς και την καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων προτάσεων σε τοπικό, εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι, εάν η ΕΕ εφαρμόσει όλα τα σχετικά μέτρα που προτείνει η Επιτροπή, ο αριθμός των πρόωρων θανάτων λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα μειωθεί έως και κατά 66% το 2030 σε σύγκριση με το 2005, με τα οφέλη των μέτρων για καθαρό αέρα να υπερτερούν του κόστους και να συμβάλλουν σε συνολική αύξηση του ΑΕΠ. Η έκθεση καταδεικνύει επίσης τη σημασία της προώθησης παγκόσμιων πρωτοβουλιών και της στήριξης των τρίτων χωρών στις προσπάθειές τους για τη μείωση της ρύπανσης.
Ετερόκλητη εικόνα, σύμφωνα με την αξιολόγηση του πλαισίου παρακολούθησης από τον ΕΟΠ
- Έχει επιτευχθεί ικανοποιητική πρόοδος για τη μείωση των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία, καθώς οι πρόωροι θάνατοι έχουν μειωθεί κατά 45% από το 2005. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, η ΕΕ θα βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 55%.
- Οι εκτάσεις που πλήττονται από την ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν μειωθεί κατά 12 % από το 2005. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, η ΕΕ δεν θα επιτύχει τον στόχο της μείωσης κατά 25 %.
- Ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί στη μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών σε σύγκριση με τις τιμές αναφοράς της περιόδου 2012-2015. Με βάση την περιορισμένη πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα, η ΕΕ δεν ακολουθεί τη σωστή πορεία για την επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 50 %.
- Η χρήση και ο κίνδυνος των φυτοφαρμάκων έχουν μειωθεί κατά 14 % από την περίοδο αναφοράς 2015-2017 ενώ η χρήση πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων έχει μειωθεί κατά 26 %. Με βάση αυτήν την πρόσφατη τάση, η ΕΕ αναμένεται να εκπληρώσει τον στόχο για τη μείωση της χρήσης και του κινδύνου των φυτοφαρμάκων καθώς και της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, κατά 50 %.
- Οι πωλήσεις κτηνιατρικών αντιμικροβιακών έχουν μειωθεί κατά 18 % από το 2018. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, η ΕΕ θα βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη της μείωσης κατά 50 %.
- Ο αριθμός των ατόμων που επλήγησαν από τον θόρυβο των μεταφορών δεν μειώθηκε σημαντικά μεταξύ 2012 και 2017. Δεδομένου ότι τα επίπεδα θορύβου δεν μειώθηκαν σημαντικά έκτοτε, η ΕΕ είναι απίθανο να επιτύχει τον στόχο της μείωσης κατά 30 % του ποσοστού ατόμων που διαταράσσονται από τον θόρυβο από τις μεταφορές .
- Από την προσωρινή ανάλυση προκύπτει ότι η ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων στη θάλασσα έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Παρότι αυτό είναι ενθαρρυντικό, απαιτούνται συνεκτικά και ολοκληρωμένα δεδομένα σε επίπεδο ΕΕ για την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της μείωσης των πλαστικών απορριμμάτων στη θάλασσα κατά 50 % και της μείωσης των εκλύσεων μικροπλαστικών στο περιβάλλον κατά 30 %.
- Η συνολική παραγωγή αποβλήτων αυξήθηκε με αργούς ρυθμούς μεταξύ του 2010 και του 2018, σημειώνοντας απότομη πτώση το 2020 η οποία σχετίζεται με την πανδημία. Η παραγωγή υπολειμματικών αστικών αποβλήτων (αποβλήτων που δεν ανακυκλώνονται ή επαναχρησιμοποιούνται) παραμένει σταθερή από το 2016. Εάν οι εν λόγω ροές αποβλήτων δεν μειωθούν σημαντικά κατά τα προσεχή έτη, η ΕΕ δεν θα επιτύχει τους στόχους, ήτοι να μειωθεί σημαντικά η συνολική παραγωγή αποβλήτων και τα υπολειμματικά αστικά απόβλητα κατά 50 %.
