Οι αγρότες ως θεματοφύλακες των υγειών εδαφών.
Η Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους (World Soil Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Δεκεμβρίου, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης των Επιστημών Εδάφους (IUSS), με στόχο να τονίσει τη σπουδαιότητα του εδάφους ως κρίσιμου συστατικού του φυσικού συστήματος και τη συμβολή του στην ανθρώπινη ευημερία.
- Το 2013 η Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους υιοθετήθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Το φετινό θέμα είναι: "Keep soil alive, protect soil biodiversity" - "Διατηρείστε το έδαφος ζωντανό, προστατεύσετε τη βιοποικιλότητα".
Κάθε λεπτό που περνά το έδαφος υφίσταται ασφυξία, μόλυνση, εκμετάλλευση, δηλητηρίαση, κακομεταχείριση, κατανάλωση.
Η υπεράσπιση του εδάφους με τους νόμους είναι ο πρώτος τρόπος για να προστατευθούν οι άνθρωποι, τα φυτά, τα ζώα. Χωρίς ένα υγιές και ζωντανό έδαφος δεν υπάρχει μέλλον. Το υγιές και ζωντανό έδαφος μας προστατεύει από τις περιβαλλοντικές καταστροφές, από τις κλιματικές αλλαγές, από τα δηλητήρια στο πιάτο μας.
Χωρίς υγιέστερα εδάφη και βιώσιμη διαχείριση της γης και του εδάφους, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση, να παράγουμε αρκετά τρόφιμα και να προσαρμοστούμε στο μεταβαλλόμενο κλίμα. Η απάντηση ενδεχομένως να βρίσκεται στη διατήρηση και την αποκατάσταση βασικών οικοσυστημάτων, καθώς και στο να επιτρέπουμε στη φύση να δεσμεύει άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) δημοσίευσε χάρτη, ο οποίος δείχνει ότι τα πρώτα 30 εκατοστά του παγκόσμιου εδάφους περιέχουν περίπου τη διπλάσια ποσότητα άνθρακα απ’ ό,τι το σύνολο του ατμοσφαιρικού αέρα. Μετά τους ωκεανούς, το έδαφος είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φυσική καταβόθρα άνθρακα, υπερέχοντας των δασών και των λοιπών ειδών βλάστησης όσον αφορά την ικανότητά του να δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα. Αυτά τα δεδομένα μας υπενθυμίζουν πόσο μεγάλη σημασία έχουν τα υγιή εδάφη, όχι μόνο για την παραγωγή τροφίμων μας, αλλά και για τις προσπάθειές μας να αποτρέψουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η συνεχής μείωση της υγρασίας του εδάφους μπορεί να εντείνει την ανάγκη άρδευσης στη γεωργία και να οδηγήσει σε μικρότερες σοδειές, ακόμη και σε ερημοποίηση, με πιθανώς δραματικές επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων.
Οι μεταβολές στις εποχικές θερμοκρασίες μπορούν επίσης να μεταβάλουν τους ετήσιους κύκλους των φυτών και των ζώων, οδηγώντας σε μικρότερες σοδειές.
Για παράδειγμα, η άνοιξη μπορεί να έρχεται νωρίτερα και τα δέντρα μπορεί να ανθίζουν προτού οι επικονιαστές γονιμοποιήσουν τα άνθη τους μεταφέροντας τη γύρη. Με την αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού, η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων πρέπει να αυξηθεί και όχι να μειωθεί.
Η ανάγκη για αύξηση της παραγωγής συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη διατήρηση του εδάφους σε υγιή κατάσταση και τη βιώσιμη διαχείριση των γεωργικών εκτάσεων.
Παράλληλα, υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για βιοκαύσιμα και άλλα προϊόντα με βάση φυτά λόγω της επείγουσας ανάγκης για αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων και αποτροπή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Επίσης, στην έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με τις επιπτώσεις και την ευπάθεια επισημαίνονται και άλλες επιπτώσεις στο έδαφος που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της διάβρωσης, η οποία μπορεί να επιταχυνθεί από ακραία κλιματικά φαινόμενα, όπως έντονη βροχόπτωση, ξηρασία, κύματα καύσωνα και καταιγίδες.
Πέραν του ότι προκαλεί την απώλεια εκτάσεων γης, η άνοδος της στάθμης των θαλάσσιων υδάτων ενδέχεται να επιφέρει μεταβολές στο έδαφος σε παράκτιες περιοχές ή να μεταφέρει ρύπους, μεταξύ άλλων και αλάτι, από τη θάλασσα. Όσον αφορά τη χρήση της γης, η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να αχρηστεύσει ή να καταστήσει λιγότερο παραγωγικές ορισμένες γεωργικές εκτάσεις.
Το υγιές έδαφος μας δίνει καθαρό αέρα και νερό, καλλιέργειες και δάση, παραγωγικούς βοσκότοπους, ποικίλα άγρια ζώα και όμορφα τοπία.
Το κάνει εκτελώντας πέντε βασικές λειτουργίες:
- Ρύθμιση του νερού - Το έδαφος βοηθά στη διαχείριση του νερού της βροχής, του χιονιού και άρδευσης. Νερό και διαλυμένες ουσίες ρέουν πάνω από τη γη ή/και μέσα από το έδαφος.
- Διατήρηση της ζωής των φυτών και των ζώων - Η ποικιλομορφία και η παραγωγικότητα των έμβιων εξαρτώνται από το έδαφος.
- Φιλτράρισμα και αποθήκευση πιθανών ρύπων - Τα ορυκτά και τα μικρόβια στο έδαφος είναι υπεύθυνα για το φιλτράρισμα, την αποθήκευση, την αποικοδόμηση, την ακινητοποίηση και την αποτοξίνωση οργανικών και ανόργανων υλικών, συμπεριλαμβανομένων βιομηχανικών και δημοτικών υποπροϊόντων και ατμοσφαιρικών αποθέσεων.
- Πολύτιμα θρεπτικά συστατικά - Ο άνθρακας, το άζωτο, ο φώσφορος και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά αποθηκεύονται, μετασχηματίζονται και ανακυκλώνονται στο έδαφος.
- Φυσική σταθερότητα και υποστήριξη - Η δομή του εδάφους παρέχει ένα μέσο για τις ρίζες των φυτών. Τα εδάφη παρέχουν επίσης υποστήριξη για ανθρώπινες δομές και προστασία για αρχαιολογικούς θησαυρούς.
