H Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων με στόχο την αποκατάσταση και την προστασία του κύκλου του νερού, την εξασφάλιση καθαρού και οικονομικά προσιτού νερού για όλους, και τη δημιουργία μιας βιώσιμης, ανθεκτικής, έξυπνης και ανταγωνιστικής υδατικής οικονομίας στην Ευρώπη.
Αυτή η ολοκληρωμένη στρατηγική θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τα ύδατα, εφαρμόζοντας την ισχύουσα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τα ύδατα, και υλοποιώντας τις σχετικές δράσεις, που υπερβαίνουν τις 30. Τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι δήμοι, αλλά και οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, είναι οι βασικοί παράγοντες όσον αφορά την ανθεκτικότητα των υδάτων.
Στη σημερινή συγκυρία, η ανθεκτικότητα και η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο της ατζέντας μας για να ενισχυθεί η ασφάλεια της ΕΕ σύμφωνα με τα κλιματικά σενάρια, να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα και η καινοτομία των επιχειρήσεών μας, αλλά και να γίνει η Ευρώπη πιο ελκυστική για επενδύσεις. Είναι μια ευκαιρία για τους Ευρωπαίους ερευνητές και τις ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να πρωτοστατήσουν, καθώς κατέχουν το 40% των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τεχνολογίες υδάτων παγκοσμίως.
Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων
Γιατί χρειαζόμαστε μια στρατηγική ανθεκτικότητας των υδάτων;
Το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή. Τα ανθρώπινα όντα, τα περισσότερα είδη και η φύση στην οποία ζούμε και από την οποία εξαρτόμαστε, δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς νερό. Το περιβάλλον μας, η οικονομία μας, η επισιτιστική και ενεργειακή μας ασφάλεια και η ποιότητα ζωής μας βασίζονται στη σταθερή παροχή ποιοτικού νερού. Η πρόσβαση σε καθαρό και οικονομικά προσιτό νερό αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και δημόσιο αγαθό.
Ωστόσο, το νερό είναι ένας πεπερασμένος πόρος που βρίσκεται όλο και περισσότερο υπό πίεση, λόγω των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων καθώς και της κλιματικής αλλαγής. Ενώ τα ύδατά μας είναι μολυσμένα και ο εφοδιασμός τους μειώνεται, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να μειωθεί ο κίνδυνος πλημμυρών και ξηρασιών. Πράγματι, το 30% της γης της Ευρώπης αντιμετωπίζει λειψυδρία κάθε χρόνο. Οι πλημμύρες προκάλεσαν, μεταξύ 1980 και 2023, απώλειες ύψους 325 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Σε πολλές περιφέρειες και κράτη μέλη βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη εργασίες για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας των υδάτων, αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων αποσκοπεί στην από κοινού αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με το νερό, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού για τις μελλοντικές γενιές. Καθορίζει επίσης νέες επενδυτικές ευκαιρίες στη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων και την καινοτομία για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.
Ποιες είναι οι εμβληματικές δράσεις που προτείνονται στη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων;
Για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής και τη στήριξη των κρατών μελών, των πολιτών, των τοπικών αρχών, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών, η Επιτροπή προτείνει δράσεις σε πέντε βασικούς τομείς. Σε κάθε τομέα, η στρατηγική προτείνει εμβληματικές δράσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη στήριξη των κρατών μελών της.
Εφαρμογή και διακυβέρνηση
Για να επιτευχθεί ανθεκτικότητα στα ύδατα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιταχύνουν και να ενισχύσουν την εφαρμογή της ήδη υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα. Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, την οδηγία για τα υπόγεια ύδατα, την οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος και την οδηγία για τις πλημμύρες. Για να εξασφαλιστεί αυτό, η Επιτροπή θα δρομολογήσει διαρθρωμένους διαλόγους με όλα τα κράτη μέλη. Θα διοργανώνει επίσης τακτικές ανταλλαγές με τις περιφέρειες, τις πόλεις και τις αρχές υδάτων για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών, τον προσδιορισμό των προκλήσεων εφαρμογής και των προτεραιοτήτων επιβολής, την ενθάρρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας στον τομέα των υδάτων και την απλούστευση και τον εξορθολογισμό των κανόνων της ΕΕ, όπου είναι δυνατόν. Θα συνδράμει επίσης τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους για χωροταξικό σχεδιασμό.
Επενδύσεις
Σήμερα, περίπου 55 δισεκατομμύρια ευρώ χρησιμοποιούνται για επενδύσεις στον τομέα του νερού σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά υπάρχει ετήσιο επενδυτικό κενό περίπου 23 δισεκατομμυρίων ευρώ. Απαιτούνται περισσότερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις για την ταχεία και αποτελεσματική πρόοδο προς την ανθεκτικότητα των υδάτων. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων της πολιτικής συνοχής για το νερό και χάρτη πορείας για πιστώσεις για τη φύση. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα δρομολογήσει επίσης ένα νέο πρόγραμμα για τα ύδατα και έναν συμβουλευτικό μηχανισμό για βιώσιμα ύδατα, σε συνεργασία με την Επιτροπή, και θα διαθέσει πάνω από 15 δισεκατομμύρια ευρώ κατά την περίοδο 2025-2027. Τα επενδυτικά έργα θα επικεντρωθούν, μεταξύ άλλων, στις υποδομές, στις λύσεις που βασίζονται στη φύση και στον έλεγχο της ρύπανσης. Επιπλέον, οι ιδιωτικές επενδύσεις διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτων και πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά.
Η Επιτροπή θα δρομολογήσει έναν επιταχυντή επενδύσεων ανθεκτικότητας των υδάτων για την υλοποίηση 20 πιλοτικών καινοτόμων περιπτώσεων για τη φυσική συγκράτηση και την αποδοτική χρήση του νερού. Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης
Η ψηφιοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, μπορεί να φέρει επανάσταση στη διαχείριση των υδάτων και να προωθήσει τη βιώσιμη χρήση του νερού, αλλά αυτό το δυναμικό πρέπει να απελευθερωθεί. Προς το παρόν, η απορρόφηση σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι άνιση και αργή. Για να επιταχυνθεί και να απλουστευθεί η ορθή διαχείριση των υδάτων μέσω της ψηφιοποίησης, η Επιτροπή θα αναπτύξει ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ψηφιοποίηση στον τομέα των υδάτων. Η έξυπνη ψηφιακή μέτρηση προσφέρει σημαντικές δυνατότητες βελτίωσης της ανίχνευσης διαρροών και, για παράδειγμα, τα δορυφορικά δεδομένα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη. Η Επιτροπή θα διευκολύνει επίσης την πρόσβαση και τη χρήση δορυφορικών δεδομένων σχετικών με το νερό από το Copernicus.
Τόνωση της έρευνας και της καινοτομίας
Οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, τη βιομηχανία και τις δεξιότητες θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του τομέα των υδάτων. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω δράσεων όπως η δρομολόγηση μιας Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Υδάτων και η προώθηση μιας στρατηγικής Ε&Κ για την ανθεκτικότητα των υδάτων. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια έξυπνη βιομηχανική συμμαχία για το νερό με σκοπό την τόνωση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και την εξασφάλιση των απαραίτητων δεξιοτήτων στον τομέα του νερού. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να μειώσει το υδατικό αποτύπωμα των προϊόντων στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα και του οικολογικού σήματος της ΕΕ, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους καταναλωτές να μειώσουν την κατανάλωση νερού επιλέγοντας λιγότερο ρυπογόνα και αποδοτικότερα από πλευράς νερού προϊόντα.
Ασφάλεια και ετοιμότητα
Η συλλογική ανθεκτικότητα των υδάτων απαιτεί ασφάλεια και ετοιμότητα. Οι πολίτες χρειάζονται λύσεις που τους προστατεύουν και τους επιτρέπουν να είναι προετοιμασμένοι σε περίπτωση σοβαρών καταστροφών που σχετίζονται με το νερό ή επιθέσεων σε υποδομές ζωτικής σημασίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή θα ενισχύσει τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και παρακολούθησης της ΕΕ σε πραγματικό χρόνο για πλημμύρες και ξηρασίες με ενισχυμένους δεσμούς μεταξύ του ευρωπαϊκού, του εθνικού και του τοπικού επιπέδου. Οι δράσεις επικεντρώνονται επίσης στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών ύδρευσης και των υπεράκτιων υποδομών ύδρευσης.
Πώς θα στηρίξει η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων την ανταγωνιστικότητα;
Οι επενδύσεις στη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων και στην καινοτομία θα ενισχύσουν τις επιχειρήσεις της Ευρώπης και θα τονώσουν την ανταγωνιστικότητα. Το 40% των παγκόσμιων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για το νερό προέρχεται από την Ευρώπη.
Η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια έξυπνη βιομηχανική συμμαχία για το νερό για τη στήριξη της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και των δεξιοτήτων στον τομέα των υδάτων της ΕΕ.
Δεδομένου ότι ο τομέας των υδάτων της ΕΕ αποτελείται από πολλές ΜΜΕ, η επικείμενη στρατηγική της ΕΕ για τις νεοφυείς και τις αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ανθεκτικότητα των υδάτων. Το Scaleup Fund θα είναι σχετικό με καινοτομίες νερού πιο ανατρεπτικού χαρακτήρα, κάτι που είναι σημαντικό για την ενεργοποίηση των δυνατοτήτων των πολλών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τις τεχνολογίες νερού που λίγο πολύ «σε αναμονή» αλλά είναι έτοιμα να κυκλοφορήσουν στην αγορά. Σύμφωνα με τη συμφωνία για την καθαρή βιομηχανία, η Επιτροπή θα διερευνήσει την ενσωμάτωση κριτηρίων μη τιμολόγησης για δημόσιους διαγωνισμούς διαχείρισης υδάτων. Αυτό θα βοηθήσει τις δημόσιες αρχές να προωθήσουν καθαρές και κυκλικές τεχνολογίες νερού και μια απλουστευμένη πρόσβαση στην αγορά των ΜΜΕ ύδρευσης για την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού καινοτομίας τους.
Η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια κοινότητα γνώσης και καινοτομίας (ΚΓΚ) στους τομείς των υδάτων, της θάλασσας και της ναυτιλίας και στα οικοσυστήματα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΙΤ), η οποία θα στηρίξει τις νεοφυείς επιχειρήσεις με καινοτόμες λύσεις στον τομέα των υδάτων. Άλλες υφιστάμενες ΚΓΚ, όπως το EIT Food και το EIT Climate, έχουν επίσης θέσει το νερό σε πιο κεντρική θέση στα πολλά έργα του.
Πώς στηρίζει η χρηματοδότηση της ΕΕ την ανθεκτικότητα των υδάτων;
Κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027, η πολιτική συνοχής κατευθύνει ήδη περισσότερα από 24 δισεκατομμύρια ευρώ σε έργα που ενισχύουν την ανθεκτικότητα των υδάτων (πόσιμο νερό, επεξεργασία λυμάτων, βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, πρόληψη πλημμυρών, καθώς και ξηρασιών και καταιγίδων) σε ολόκληρη την ΕΕ. Ωστόσο, καθώς απαιτείται πρόσθετη προσπάθεια, η Επιτροπή πρότεινε στην ενδιάμεση επανεξέταση της πολιτικής συνοχής να συμπεριληφθεί ειδικός στόχος σχετικά με την προώθηση της ασφαλούς πρόσβασης στο νερό, της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων και της ανθεκτικότητας των υδάτων.
Στην πρόταση, η οποία υποβλήθηκε την 1η Απριλίου και βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η Επιτροπή πρότεινε υψηλότερη προχρηματοδότηση και υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης της ΕΕ σε νέες επενδύσεις που προορίζονται για έργα διαχείρισης και ανθεκτικότητας των υδάτων.
Το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο αποτελεί ευκαιρία για την περαιτέρω στήριξη της ανθεκτικότητας των υδάτων μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων.
Προτείνει η στρατηγική νέα νομοθεσία ή αναθεωρεί τους υφιστάμενους κανόνες για τα ύδατα;
Η στρατηγική δεν προτείνει νέα νομοθεσία. Η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων επικεντρώνεται στην αποτελεσματική εφαρμογή του ολοκληρωμένου συνόλου των υφιστάμενων κανόνων της ΕΕ για τα ύδατα όσον αφορά τα γλυκά ύδατα, όπως η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα του 2000 και οι θυγατρικές οδηγίες της (οδηγία για τα υπόγεια ύδατα, οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος του 2008, οδηγία για τις πλημμύρες του 2007 κ.λπ.). Αυτές οι υφιστάμενες οδηγίες και κανονισμοί στο κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα των υδάτων για τα γλυκά ύδατα έχουν ενσωματωμένες ρήτρες επανεξέτασης που δεν επηρεάζονται από τη στρατηγική.
Όσον αφορά την περιβαλλοντική προστασία των θαλάσσιων υδάτων, η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων εξαγγέλλει αναθεώρηση της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική έως το 2027, με σκοπό τη βελτίωση της συνοχής με το κεκτημένο της ΕΕ για τα γλυκά ύδατα και τη μείωση του διοικητικού φόρτου μέσω της απλούστευσης και της αντιμετώπισης των ανεπαρκειών του συστήματος.
Πώς θα στηρίξει η Επιτροπή τα κράτη μέλη στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα;
Τον Φεβρουάριο του 2025, η Επιτροπή δημοσίευσε εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση των γλυκών υδάτων της ΕΕ, στις οποίες εντόπισε κενά εφαρμογής. Με βάση αυτά τα πορίσματα, η Επιτροπή θα διεξαγάγει διαρθρωμένους διαλόγους με κάθε κράτος μέλος για την αντιμετώπιση ζητημάτων εφαρμογής και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επιβολής της ισχύουσας νομοθεσίας, την παροχή τεχνικής βοήθειας και χρηματοδότησης για τη στήριξη της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα.
Αυτοί οι διαρθρωμένοι διάλογοι θα καλύπτουν επίσης θέματα όπως οι εθνικές διαδικασίες αδειοδότησης που συνδέονται με την ορθή διαχείριση των υδάτων των υφιστάμενων και των νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Θα επιτρέψουν επίσης στην Επιτροπή να καθορίσει ειδικές ανά χώρα προτεραιότητες επιβολής.
Δεδομένου ότι η έλλειψη επενδύσεων αποτελεί ένα από τα βασικά εμπόδια για μεγαλύτερη ανθεκτικότητα των υδάτων, η στρατηγική καθορίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο θα κινητοποιηθούν πρόσθετες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.
Η τεχνική βοήθεια από την Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι οι εθνικές και τοπικές διοικήσεις έχουν πρόσβαση σε όλη τη διαθέσιμη τεχνογνωσία και καινοτόμα ψηφιακά εργαλεία για τη στήριξη της καλύτερης εφαρμογής.
Τι είναι η αρχή «προτεραιότητα στην αποδοτική χρήση του νερού» και πώς θα λειτουργήσει στην πράξη;
«προτεραιότητα στην αποδοτική χρήση του νερού»: η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την αξιοποίηση του δυναμικού αποδοτικής χρήσης του νερού και, ως εκ τούτου, τη μείωση της ζήτησης νερού πριν από την εκμετάλλευση πρόσθετων υδάτινων πόρων. Για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης νερού, δίνει προτεραιότητα στην αύξηση της αποδοτικότητας και στην επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων.
Η αρχή αυτή θα καθοδηγεί τους διαχειριστές υδάτων σε όλα τα επίπεδα, από την αποθήκευση, τη μεταφορά και τη χρήση σε όλους τους τομείς χρήσης νερού. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν την αρχή «προτεραιότητα στην αποδοτική χρήση του νερού» στον τομέα της δημόσιας ύδρευσης, καθώς και σε όλους τους τομείς της οικονομίας (στη γεωργία, το εμπόριο, την ενέργεια, τη βιομηχανία και την ψηφιακή οικονομία), καθώς και σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και αδειοδότησης.
Αυτό συνοδεύεται από έναν κοινό στόχο για την ενίσχυση της αποδοτικής χρήσης του νερού κατά 10 % έως το 2030. Συνιστάται στα κράτη μέλη να θέσουν τους δικούς τους στόχους για την αποδοτική χρήση των υδάτων, με βάση τις εθνικές τους συνθήκες, και η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη για την ανάπτυξη κοινής μεθοδολογίας για τους στόχους αποδοτικής χρήσης του νερού, λαμβάνοντας υπόψη τις εδαφικές και άλλες διαφορές μεταξύ χωρών, περιφερειών και τομέων.
Πώς θα στηρίξει η Επιτροπή τους γεωργούς ώστε να γίνουν αποδοτικοί ως προς το νερό;
Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) και τα εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ παρέχουν στήριξη για γεωργικές πρακτικές. Αυτό περιλαμβάνει τη γεωργία ακριβείας και την στάγδην άρδευση που ενισχύουν την αποδοτικότητα του νερού, την κυκλικότητα και βελτιώνουν την κατακράτηση νερού, περιορίζοντας παράλληλα τη ρύπανση από θρεπτικά συστατικά και φυτοφάρμακα.
Είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη αξιοποιούν στο έπακρο αυτές τις δυνατότητες και ενσωματώνουν καλύτερα την ανθεκτικότητα των υδάτων στα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ, προωθώντας παράλληλα την καινοτομία, την ανταλλαγή γνώσεων και ενισχύοντας τις ικανότητες των γεωργικών συμβουλευτικών υπηρεσιών τους.
Για να συνεχίσει να βοηθά τους γεωργούς, η Επιτροπή, στο πλαίσιο της μελλοντικής ΚΓΠ, θα συνεχίσει να παρέχει κίνητρα στους γεωργούς που συμμετέχουν σε μετασχηματιστικές και διαρθρωτικές αλλαγές για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών επιδόσεων των εκμεταλλεύσεών τους, μεταξύ άλλων προς την κατεύθυνση της καλύτερης διαχείρισης των υδάτων.
Πώς θα στηρίξει η Επιτροπή τη βιομηχανία ώστε να καταστεί αποδοτική ως προς το νερό;
Η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων προβλέπει δράση για την ενσωμάτωση της αποδοτικής χρήσης του νερού στα υφιστάμενα βιομηχανικά οικοσυστήματα και τη δρομολόγηση πιλοτικού έργου για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης του νερού σε επιλεγμένους βιομηχανικούς συνεργατικούς σχηματισμούς.
Η χρήση νερού θα συμπεριληφθεί στις παραμέτρους ενός κοινού ενωσιακού συστήματος για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των κέντρων δεδομένων και τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων επιδόσεων κατανάλωσης νερού. Η οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές προβλέπει ένα νομικό πλαίσιο για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης του νερού μέσω των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.
Πώς η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων θα καταστήσει την Ευρώπη πιο ανθεκτική στις καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα;
Η στρατηγική αποσκοπεί στη βελτίωση της διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας και ξηρασίας, στην ενίσχυση της προστασίας των υποδομών ύδρευσης ζωτικής σημασίας και στην ενίσχυση της εργαλειοθήκης αλληλεγγύης της ΕΕ. Αξιοποιεί και βελτιώνει τους υφιστάμενους μηχανισμούς και προτείνει μέτρα για την αντιμετώπιση των κενών. Η ισχύουσα νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη μέλη να εγκρίνουν σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας και των κινδύνων πλημμύρας, καθώς και εθνικές εκτιμήσεις κλιματικού κινδύνου. Η Επιτροπή βοηθά επίσης τα κράτη μέλη να αναπτύξουν σχέδια διαχείρισης της ξηρασίας. Επιπλέον, διατίθενται κονδύλια της πολιτικής συνοχής της ΕΕ για μέτρα πρόληψης των πλημμυρών. Επίσης, οι γεωργοί λαμβάνουν στήριξη από την κοινή γεωργική πολιτική όταν οι ξηρασίες εκμηδενίζουν τις συγκομιδές τους, και ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ βοηθά τα κράτη μέλη όταν συμβαίνουν καταστροφές.
Οι εμβληματικές δράσεις της στρατηγικής περιλαμβάνουν την επικαιροποίηση της οδηγίας για την ανθεκτικότητα των κρίσιμων οντοτήτων και τη στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ για την προστασία των υποδομών ύδρευσης ζωτικής σημασίας. Οι δράσεις περιλαμβάνουν επίσης μέτρα για την ενίσχυση της εργαλειοθήκης αλληλεγγύης της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του RescEU, του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης, του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ) και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης σε πραγματικό χρόνο και έγκαιρης προειδοποίησης για πλημμύρες και ξηρασίες μέσω του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την Ξηρασία και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Προειδοποίησης για τις Πλημμύρες.
Τι προτείνει η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων κατά της ρύπανσης των υδάτων;
Η ΕΕ διαθέτει ήδη ένα ολοκληρωμένο και καλά ανεπτυγμένο κανονιστικό πλαίσιο για τη μείωση της ρύπανσης των υδάτων μας και την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. Ο στόχος της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα για την επίτευξη καλής κατάστασης όλων των υδατικών συστημάτων έως το 2027 παραμένει η πυξίδα για δράση. Ωστόσο, η πρόσφατη αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας αποκάλυψε σοβαρά κενά εφαρμογής, τα οποία μας κρατούν μακριά από την επίτευξη των στόχων της.
Αυτό που χρειαζόμαστε για να αποτρέψουμε τη ρύπανση στην πηγή είναι η καλύτερη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ, και αυτή ακριβώς είναι μία από τις προτεραιότητες της στρατηγικής. Αυτό πρέπει να επιτευχθεί, για παράδειγμα, μέσω διαρθρωμένων διαλόγων με τα κράτη μέλη, με στόχο τη σημαντική επιτάχυνση της εφαρμογής και τον προσδιορισμό πρόσθετων μέτρων για την επίτευξη καλής κατάστασης των υδάτων.
Επιπλέον, η στρατηγική προτείνει πρόσθετη στήριξη για την αντιμετώπιση των κύριων πηγών ρύπανσης. Η στήριξη αυτή αφορά, για παράδειγμα, την ανίχνευση και την αποκατάσταση των PFAS και άλλων ανθεκτικών χημικών ουσιών, καθώς και τη μείωση της ρύπανσης από θρεπτικά συστατικά. Στόχος της Επιτροπής είναι να δημιουργήσει μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που θα στηρίζει τα τεχνολογικά επιτεύγματα για τον καθαρισμό της ρύπανσης από PFAS και άλλες έμμονες χημικές ουσίες.
Πώς διασφαλίζει η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων την πρόσβαση στο νερό για όλους;
Η στρατηγική βασίζεται σε ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ύδατα Η ώθηση που θα δώσει η στρατηγική στην εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ θα επικεντρωθεί επίσης στην υφιστάμενη υποχρέωση των κρατών μελών να βελτιώσουν ή να διατηρήσουν την πρόσβαση σε νερό ανθρώπινης κατανάλωσης για όλους, ιδίως για τις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες.
Η οδηγία για το πόσιμο νερό υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν ότι όλοι οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες νερού κατάλληλης ποιότητας για προσωπική και οικιακή χρήση. Ομοίως, η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων υποχρεώνει τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την πρόσβαση στην αποχέτευση για όλες τις ομάδες που δεν έχουν ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εγκαταστάσεις αποχέτευσης Πρόκειται για βασική διάταξη που αποσκοπεί στη διασφάλιση του θεμελιώδους δικαιώματος σε ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ θα προωθήσει τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα των υδάτων στηρίζοντας την προσχώρηση στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα ύδατα. Θα στηρίξει επίσης την πρόσβαση σε βελτιωμένη πηγή πόσιμου νερού και/ή εγκαταστάσεις αποχέτευσης, θα αποδεσμεύσει μεγαλύτερες επενδύσεις και θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας υδάτων της ΕΕ.
Τι κάνει η ΕΕ διεθνώς στον τομέα των υδάτων;
Η παγκόσμια συνεργασία για το νερό μπορεί να αποτελέσει εργαλείο ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας. Η ΕΕ σχεδιάζει να αυξήσει τη χρηματοδότηση και τη στήριξη προς τις χώρες εταίρους μέσω της παγκόσμιας πύλης. Η ΕΕ θα ενισχύσει την παγκόσμια διακυβέρνηση των υδάτων, θα στηρίξει περαιτέρω τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα των υδάτων και θα αυξήσει τις επενδύσεις σε υποδομές ύδρευσης και καινοτόμο χρηματοδότηση. Θα στηρίξει επίσης την πρόσβαση τουλάχιστον 70 εκατομμυρίων ατόμων σε καθαρό πόσιμο νερό και/ή αποχέτευση και θα κινητοποιήσει καινοτόμο χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη για την αποδέσμευση μεγαλύτερων επενδύσεων.
Ποιος είναι ο ρόλος της έρευνας και της καινοτομίας στη στρατηγική;
Η στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων έχει ως στόχο να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες αγοράς και καινοτομίας για την άκρως ανταγωνιστική βιομηχανία υδάτων της ΕΕ. Οι μισές από τις 15 κορυφαίες εταιρείες που σχετίζονται με το νερό έχουν την έδρα τους στην ΕΕ. Επιπλέον, το 40% των εφευρέσεων σε τεχνολογίες που σχετίζονται με το νερό προέρχονται από ευρωπαίους αιτούντες.
Η ΕΕ στηρίζει σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη 2021-2027», συμπεριλαμβανομένης της αποστολής της ΕΕ «Restore our Ocean and Waters» και «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή». Η αποτελεσματική χρήση των ερευνητικών κονδυλίων της ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών στην αγορά και στη στήριξη των ΜΜΕ. Έως το τέλος του 2026, η Επιτροπή θα εγκρίνει στρατηγική έρευνας και καινοτομίας για την ανθεκτικότητα των υδάτων.
Η Επιτροπή θα αναπτύξει επίσης ένα σχέδιο δράσης σε επίπεδο ΕΕ για την ψηφιοποίηση στον τομέα των υδάτων, ώστε να απελευθερωθεί το μεγάλο αναξιοποίητο δυναμικό των ψηφιακών λύσεων για την επανάσταση στη διαχείριση των υδάτων και την προώθηση της βιώσιμης χρήσης του νερού.
Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ και των κρατών μελών στη διαχείριση των υδάτων;
Η διαχείριση του νερού γίνεται κυρίως σε επίπεδο δήμων και περιφερειών. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων αποσκοπούν στη στήριξη των κρατών μελών για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων στον τομέα των υδάτων και στην απλούστευση της εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων.
Μέσω της συνεργασίας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της μπορούν να διασφαλίσουν τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, τηρώντας παράλληλα την αρχή της επικουρικότητας και την τοπική αρμοδιότητα.
