Με καταγωγή από τις Άνδεις της Νότιας Αμερικής και ιστορία χιλιάδων ετών, η πατάτα έφτασε στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και σταδιακά διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή πηγή τροφής.
Η πατάτα είναι αναπόσπαστο στοιχείο στρατηγικών για την εξασφάλιση προσβάσιμων και θρεπτικών τροφίμων, καθώς και για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου σε αγροτικές και άλλες περιοχές, όπου οι φυσικοί πόροι –ιδίως η καλλιεργήσιμη γη και το νερό– είναι περιορισμένοι και οι εισροές δαπανηρές. Η ευελιξία της καλλιέργειας και η ικανότητά της να αναπτύσσεται σε ποικίλες συνθήκες καθιστούν την πατάτα στρατηγική επιλογή.
Επιπλέον, η πατάτα είναι φιλική προς το κλίμα, καθώς παράγει χαμηλά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με άλλες καλλιέργειες.
Την τελευταία δεκαετία, η παγκόσμια παραγωγή πατάτας αυξήθηκε κατά 10%, γεγονός που συνετέλεσε στη δημιουργία θέσεων εργασίας και εισοδήματος. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω προσπάθεια ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της καλλιέργειας στο πλαίσιο της παγκόσμιας προσπάθειας για την εξάλειψη της πείνας και του υποσιτισμού.
Η πατάτα διακρίνεται επίσης για τον εντυπωσιακό πλούτο ποικιλιών της: υπάρχουν πάνω από 5.000 βελτιωμένες ποικιλίες καθώς και παραδοσιακές ποικιλίες αγροτών (landraces), πολλές από τις οποίες είναι μοναδικές για την περιοχή προέλευσής τους στη Λατινική Αμερική.
Οι 150 άγριοι συγγενείς της καλλιεργούμενης πατάτας εμφανίζουν ευρεία γενετική ποικιλομορφία και ενσωματώνουν χαρακτηριστικά όπως ανθεκτικότητα σε παράσιτα και ασθένειες, προσαρμοστικότητα σε διαφορετικά περιβάλλοντα και ποικίλα μορφολογικά γνωρίσματα.
Συνιστούν μια πολύτιμη γενετική δεξαμενή για τη συνεχή βελτίωση της καλλιέργειας, ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες, σε νέους βιοτύπους παθογόνων και στις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές προτιμήσεις.
Ιστορικό
Η πατάτα συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες προσφορές της περιοχής των Άνδεων προς την παγκόσμια κοινότητα.
Αποτελεί ένα από τα πέντε βασικά τρόφιμα που καταναλώνονται παγκοσμίως, συμβάλλοντας σημαντικά στην επισιτιστική ασφάλεια.
Η μικρής κλίμακας και οικογενειακή παραγωγή πατάτας, ιδίως από αγρότες σε αγροτικές περιοχές –μεταξύ αυτών και πολλές γυναίκες– ενισχύει τις προσπάθειες καταπολέμησης της πείνας, του υποσιτισμού και της φτώχειας, ενώ συμβάλλει παράλληλα στη διατήρηση και βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών όρισε την 30ή Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα της Πατάτας, με στόχο την ευαισθητοποίηση για τις πολλαπλές διατροφικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές αξίες της πατάτας, καθώς και για τη συμβολή της ως ανεκτίμητου διατροφικού πόρου και πηγής εισοδήματος για αγροτικές οικογένειες και παραγωγούς. Η αναγνώριση αυτή συνδέεται άμεσα με την υλοποίηση της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Γνωρίζατε ότι…
→ Περίπου τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνουν πατάτες ως βασικό διατροφικό είδος, με σχεδόν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής προορίζεται για κατανάλωση στο σπίτι ως κύριο τρόφιμο ή λαχανικό;
→ Η πατάτα είναι ανθεκτική στην ξηρασία, το ψύχος και τις φτωχές σε θρεπτικά στοιχεία εκτάσεις, παρουσιάζοντας αξιοσημείωτη προσαρμοστικότητα;
→ Έως το 2030, η συνολική παγκόσμια παραγωγή πατάτας αναμένεται να φτάσει τους 750 εκατομμύρια τόνους, με αύξηση 112%; Η παραγωγή στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική θα ξεπεράσει τους 440 εκατομμύρια τόνους, παρουσιάζοντας αύξηση 100% και καλύπτοντας περίπου το 59% της παγκόσμιας παραγωγής.
