Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων έχει διαφορετικά επίπεδα ισχύος. Αν και οι μικρές εταιρείες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας τροφίμων και του λιανικού εμπορίου, λίγες μεγάλες εταιρείες που ενεργούν ως αγοραστές κυριαρχούν στην αγορά.
Αντίθετα, με 9,1 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ο γεωργικός τομέας είναι εξαιρετικά κατακερματισμένος. Οι γεωργοί και άλλες μικρότερες επιχειρήσεις πρέπει να προστατεύονται κατά την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Οι πολιτικές της ΕΕ αποσκοπούν στη διασφάλιση θεμιτού ανταγωνισμού και στον περιορισμό τυχόν καταχρηστικών πρακτικών από ισχυρές εταιρείες.
Ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύος των γεωργών
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί για:
→ ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύος των γεωργών
→ αντιμετώπιση των υφιστάμενων ανισορροπιών στην τροφική αλυσίδα
→ μείωση του κινδύνου να αναγκαστούν να πουλήσουν κάτω από το κόστος παραγωγής.
Έχει ήδη εγκρίνει μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, εξαιρώντας τους γεωργούς από ορισμένους κανόνες ανταγωνισμού, ώστε να αντικατοπτρίζουν τον μοναδικό χαρακτήρα του επαγγέλματός τους.
Αυτές οι πολιτικές βρίσκονται σε εξέλιξη, με στόχο να διασφαλιστεί η κατά το δυνατόν:
→ μεγαλύτερη προστασία των γεωργών στις συμβάσεις τους με αγοραστές στη βιομηχανία τροφίμων και λιανοπωλητές
→ ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών, ώστε οι γεωργοί να μπορούν να συνεργάζονται αποτελεσματικότερα όταν συναλλάσσονται με αγοραστές και λιανοπωλητές.
Ισχυρότερες οργανώσεις παραγωγών και συνεταιρισμοί
Η ΕΕ στηρίζει τις οργανώσεις παραγωγών και τους συνεταιρισμούς για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύος των γεωργών και τη διαπραγμάτευση δικαιότερων όρων με τους αγοραστές.
Μεταξύ 2023 και 2027, περίπου 760.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ (ή το 8% του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων) θα λάβουν στήριξη για να:
→ συμμετέχουν σε ομάδες και οργανώσεις παραγωγών
→ πουλήσουν απευθείας σε αγοραστές
→ συμμετέχουν σε συστήματα ποιότητας.
Απαγόρευση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών
Το 2019 η ΕΕ θέσπισε νομοθεσία για την απαγόρευση 16 αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που θα μπορούσαν να βλάψουν τα συμφέροντα των γεωργών και των μικρομεσαίων προμηθευτών. Ο κύριος στόχος της παρούσας νομοθεσίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (ΑθΕΠ) στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων θεσπίζει κανόνες για τη διασφάλιση δίκαιων και διαφανών εμπορικών σχέσεων σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων διατροφής, με πρωταρχικό στόχο την εξισορρόπηση της αντιμετώπισης των ανισορροπιών ισχύος και της προώθησης της δικαιοσύνης στο εμπόριο. Κάθε χώρα της ΕΕ έχει ορίσει έναν φορέα για την επιβολή αυτών των νέων κανόνων της ΕΕ.
Ως αποτέλεσμα, οι χώρες της ΕΕ κατέληξαν να παρέχουν μεγαλύτερη προστασία στους αγρότες από ό,τι απαιτεί η νομοθεσία, απαγορεύοντας ακόμη περισσότερες εμπορικές πρακτικές. Αυτές οι δικαιότερες εμπορικές πρακτικές καθιστούν τη γεωργία ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη και είναι ευκολότερο για τους αγρότες να υποβάλλουν καταγγελίες.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τουλάχιστον το 20% των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων που καταναλώνονται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ προέρχονται από άλλη χώρα της ΕΕ, η ΕΕ προτείνει πρόσθετους κανόνες που θα επιτρέπουν στις αρχές μιας χώρας να επιβάλλουν τους κανόνες σε μια άλλη. Καθώς ενισχύεται η επιβολή της νομοθεσίας, οι γεωργοί και οι μικρότεροι προμηθευτές θα επωφεληθούν από την αυξημένη προστασία. Ωστόσο, δεν γνωρίζουν αρκετοί άνθρωποι στον τομέα αυτούς τους κανόνες της ΕΕ. Η Επιτροπή θα εξετάσει πόσο καλά λειτουργεί η νομοθεσία το 2025 και μπορεί να προτείνει νέους κανόνες, εάν χρειαστεί.
Αύξηση της διαφάνειας
Τον Απρίλιο του 2024, η ΕΕ εγκαινίασε το Παρατηρητήριο της Αγροδιατροφικής Αλυσίδας της ΕΕ για τη βελτίωση της διαφάνειας όσον αφορά τις τιμές, το κόστος και τα κέρδη. Το Παρατηρητήριο έχει έως 80 μέλη που εκπροσωπούν:
▪ δημόσιες αρχές στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων
▪ οργανώσεις από διάφορα μέρη της αλυσίδας, όπως οι γεωργοί, οι προμηθευτές, η βιομηχανία τροφίμων, οι έμποροι, οι μεταφορές, η εφοδιαστική, το λιανικό εμπόριο και οι καταναλωτές.
Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δημόσιων αρχών και όλων των άλλων εμπλεκόμενων είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι όλοι αμείβονται δίκαια για την εργασία τους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
